Conferenties

Het 20-jarig jubileumcongres van 2024 vond plaats in De Eenhoorn te Amersfoort. Deze speciale tweedaagse editie van het NedKAD-congres trok een recordaantal deelnemers, met dagelijks ongeveer 180 aanwezigen. Het thema van dit jaar was de “State of the Art” in de behandeling van angst, dwang en depressie. Vooraanstaande experts spraken over innovaties en ontwikkelingen die de geestelijke gezondheidszorg de komende jaren zullen vormgeven. Prof. Dr. Neeltje Batelaan (Amsterdam UMC/GGZ inGeest en voorzitter van NedKAD) en Jesse Laport (ervaringsdeskundige en dichter) begeleidden de dagen als voorzitters en brachten de deelnemers met veel enthousiasme door het inspirerende programma. Hieronder volgt een overzicht van de presentaties en posters met PDFs van de onderdelen die voor publicatie zijn vrijgegeven.

Donderdag 10 oktober

Vrijdag 11 oktober

De NedKAD-conferentie 2023 vond plaats bij de Zalen van Zeven te Utrecht. Ruim 150 deelnemers woonden de conferentie bij. Het thema van de dag waren de nieuwe richtlijnen angst, dwang en depressie. Centraal stonden de ontwikkeling van de richtlijnen en de vernieuwingen in de richtlijnen die binnenkort gepubliceerd worden. Dagvoorzitters Prof. dr. Sako Visser (UvA) en Prof. dr. Patricia van Oppen (GGZ inGeest) leidden de deelnemers door het programma. Hieronder staan de presentaties en posters die vrijgegeven zijn. Vlak voor de lunchpauze werd het programma verrijkt met een muzikaal intermezzo door Geert Jan Dussel, ook wel bekend als Gniffel. Met een serieuze toon, maar doorspekt met humor, wist hij het publiek te vermaken met zijn luchtige kijk op de GGZ.

Presentaties

Geschiedenis en ontwikkeling van de richtlijnen
Prof. dr. Jan Spijker, hoogleraar chronische depressie bij de Radboud Universiteit Nijmegen en psychiater bij Pro Persona, expertisecentrum depressie.

Download de presentatie.

Lezing over geschiedenis van richtlijnen in de GGZ. Jan Spijker gaf een overzicht van de introductie, evolutie en huidige status van richtlijnen in de GGZ, met specifieke aandacht voor de richtlijn angst en depressie. Tijdens de lezing wordt interactief gereflecteerd op de toepassing van de richtlijnen.

Recente ontwikkelingen van de richtlijnen

Prof. dr. Ton van Balkom, tot zijn pensionering in 2023 pyschiater bij GGZ inGeest.

Download de presentatie.

Prof. dr. Ton van Balkom presenteerde gegevens van een grote, recente meta-analyse waaruit blijkt dat, ongeacht het type stoornis, het volgen van een richtlijn of algoritme een beter resultaat geeft dan een behandeling die bestaat uit zorg zoals die dagelijks gegeven wordt. Ook zijn mensen eerder opgeknapt na behandeling met een richtlijn, zijn ze meer tevreden en zijn de kosten van de gegeven zorg lager. Een probleem is dat we niet weten hoe het komt dat een richtlijn effectiever is dan gebruikelijke zorg. Onderzoek naar de reden van het superieure effect van een richtlijn stelt ons in staat onze zorg verder te optimaliseren.

Dr. Anton Hafkenscheid is klinisch psycholoog en psychotherapeut bij het Sinaï Centrum

Dr. Anton Hafkenscheid besprak in zijn lezing enkele keerzijden van richtlijnen en protocollen. Richtlijnen en protocollen zijn vormen van standaardisering. Ze zijn bedoeld om (a) geboden zorg zoveel mogelijk te baseren op wetenschappelijk gefundeerde kennis en (b) minder afhankelijk te maken van de toevallige persoon van de behandelaar. Zonder objectieve sturing kunnen behandelaars gemakkelijk ten prooi vallen aan idiosyncratische denk- en redeneerfouten, alsmede aan eigen voorkeuren en afkeuren. Richtlijnen en protocollen worden weleens vergeleken met confectiepakken, waar niet-gestandaardiseerde behandelingen als ‘maatpakken’ worden opgevoerd. Deze vergelijking suggereert ten onrechte dat niet-gestandaardiseerde behandelingen per definitie superieur zouden zijn aan behandelingen die op richtlijnen en protocollen zijn gebaseerd. Zelfs als het ‘maatpak’ prettiger draagt en fraaier oogt is het de vraag of het prijsverschil met het ‘confectiepak’ de moeite waard is. En de kwaliteit van ‘confectiepakken’ lijkt over de loop van de tijd steeds beter geworden, waardoor de meerwaarde van het ‘maatpak’ ten opzichte van het ‘confectiepak’ verdampt. Richtlijnen en protocollen zouden hoe dan ook democratischer en eerlijker kunnen worden genoemd dan niet-gestandaardiseerde behandelingen. De inhoud van de geboden behandeling voor elke patiënt met een vergelijkbare stoornis is immers overeenkomstig: gelijke monniken, gelijke kappen.

Tegenover genoemde voordelen staan enkele principiële nadelen en risico’s van standaardisering in de ggz. Die nadelen en risico’s hebben te maken met impliciete aannames waarop de logica van richtlijnen en protocollen en richtlijnen is gebaseerd. Een van de risico’s en aannames van standaardisering is dat het medisch model een passende metafoor is voor ggz-problematiek.

Patiëntenperspectief op de richtlijnen
Patricia Muis is sinds april 2023 directeur van de ADF Stichting.

Download de presentatie.

De Angst, Dwang en Fobie Stichting komt op voor de belangen van patiënten bij zorgverleners, verzekeraars, politiek en de wetenschap. Patricia Muis gaf een beknopte uitleg over de stichting, haar rol en het wetenschapspanel. Vervolgens besprak ze het perspectief van patiënten en ervaringsdeskundigen met betrekking tot de richtlijnen. Hebben zij hier kennis van? En is het van belang dat zij hiervan op de hoogte zijn? 

Flitspresentaties

Welke depressieve patiënten hebben baat bij het toevoegen van kortdurende psychodynamische therapie aan antidepressiva?
Dr. Ellen Driessen Dr. Ellen Driessen is onderzoeker aan het Radboud Behavioral Science Institute en gezondheidszorgpsycholoog bij het Expertisecentrum Depressie van Pro Persona.

Download de presentatie.

Gecombineerde behandeling van kortdurende psychodynamische therapie (KPT) en antidepressiva is effectiever dan behandeling met antidepressiva alleen, maar het is onduidelijk welke depressieve patiënten hier specifiek baat bij hebben. Wij onderzochten welke depressieve patiënten specifiek baat hebben bij gecombineerde behandeling van KPT en antidepressiva middels een systematische review en meta-analyse van individuele patiëntdata.

Interventie voor maatschappelijk herstel bij depressie
Annelot van Geffen is junior onderzoeker voor het project ‘The Power of Peers’ bij Pro Persona.

Download de presentatie.

Met ons onderzoeksproject willen we bijdragen aan de wetenschappelijke kennis over het verloop van persoonlijk en maatschappelijk herstel bij depressie. Om inzicht te krijgen in het proces van persoonlijk en maatschappelijk herstel, voerden we een kwalitatieve studie uit onder mensen met een depressie. Hierbij onderzochten we hoe deze processen met elkaar verweven zijn, wat de belemmerende en bevorderende factoren zijn en hoe zowel informele steungevers, zoals lotgenoten en naasten, als professionele hulpverleners dit proces kunnen ondersteunen. Doel hiervan is om toekomstige interventies beter aan te laten sluiten op de behoefte van mensen met depressie bij maatschappelijk herstel.

Een transdiagnostisch perspectief op MDD & ADHD
Rianne van Hal is promovenda bij het Radboud UMC.

Download de presentatie.

Depressieve stoornis (MDD) en ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) zijn veel voorkomende psychische stoornissen die vaak samen voorkomen. Er is overlap in symptomatologie tussen MDD en ADHD, wat diagnostiek en behandelselectie bemoeilijkt. Om de diagnostiek van enkelvoudige en comorbide stoornissen te ondersteunen, wilden we daarom het onderscheidend vermogen van gemeenschappelijke symptoommaten en cognitieve disfunctie onderzoeken om onderscheid te maken tussen deelnemers met de diagnose MDD, ADHD, ADHD en comorbide MDD en zonder een psychische stoornis.

Mindfulness-gebaseerde Cognitieve Therapie als Behandeling voor Depressie
Jelle Lubbers is promovendus bij het Behavioral Science Institute van de Radboud Universiteit en junior onderzoeker bij Pro Persona.

Download de presentatie.

De depressieve stoornis (MDD) is één van de belangrijkste veroorzakers van ziektelast wereldwijd, zo ook in Nederland. De terugkerende aard van de ziekte speelt hierin een belangrijke rol. Mindfulness-gebaseerde Cognitieve Therapie (MBCT) is een psychologische interventie ontwikkeld om terugval (relapse) en het ontstaan van nieuwe episodes (recurrence) te voorkomen. Inmiddels hebben een aanzienlijk aantal RCTs bijgedragen aan een sterke evidentie voor de effectiviteit van MBCT in deze recidiefpreventie. MBCT blijkt echter ook effectief in het verminderen van huidige depressieve klachten. De volgende stap is onderzoek naar de effectiviteit in de klinische praktijk. Hierom is onderzocht of MBCT effectief is in een naturalistisch cohort van patiënten met (terugkerende) depressie. Daarbij is tevens onderzocht of de effectiviteit afhangt van recidiefstatus (eenmalig versus recidiverend) en/of remissiestatus.

Workshops

Workshop 1: What’s new in de richtlijn angst & dwang?
Dr. Mirjam Kampman is klinisch psycholoog bij Pro Persona Overwaal Expertisecentrum Angst, Dwang en PTSS en senior wetenschappelijk onderzoeker. Prof. dr. Gert-Jan Hendriks is professor bij het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit en psychiater bij het politeam Pro Persona overwaal expertisecentrum depressie. Lieke van Noord is ervaringsdeskundige bij de ADF Stichting.

Download de presentatie.

In deze workshop werd gekeken wat nieuw is én wat er bij het oude is gebleven in de richtlijn angst- en dwangstoornissen. De sprekers gingen in op de manier waarop angst- en dwangstoornissen kunnen worden vastgesteld (diagnostiek, soort en ernst van de stoornis), en de manieren waarop de stoornissen behandeld kunnen worden: met psychotherapie (aangeboden in allerlei vormen) en farmacotherapie (tijdelijk maar ook als onderhoudsbehandeling). Of met een combinatie van beide. De nieuwe richtlijn besteedt ook aandacht aan neuromodulatie, hulp bij het bevorderen van maatschappelijke participatie en aan de combinatie van een angststoornis met depressie. Bij deze onderwerpen kwam het perspectief van de patiënt tijdens de workshop ruim aan bod en was er veel ruimte voor het stellen van vragen.

Workshop 2: What’s new in de richtlijn depressie?
Dr. Eric Ruhé is psychiater bij het Radboudumc. Dr. Ellen Driessen is onderzoeker aan het Radboud Behavioral Science Institute en gezondheidszorgpsycholoog bij het Expertisecentrum Depressie van Pro Persona.

Download de presentatie.

In deze workshop gingen de sprekers op een interactieve manier in op de recente update van de Multidisciplinaire richtlijn Depressie. Aan bod kwamen onder andere de meer prominente rol van gecombineerde behandeling (medicatie + psychotherapie), hoe we tot de keus voor een 1e antidepressivum zijn gekomen en de vereenvoudigde behandelalgoritmes voor lichte, matig-ernstige en psychotische depressie. Hierbij was nadrukkelijk aandacht voor het patiëntenperspectief en ruimte voor discussie en vragen.

Workshop 3: Wat betekenen de nieuwe richtlijnen voor de behandeling van kinderen en jongeren?
Prof. Dr. Maaike Nauta is professor klinische psychologie (kinderen en jongeren) aan de Universiteit Groningen en cognitief gedragstherapeut bij Accare. Dr. Yvonne Stikkelbroek is klinisch psycholoog, senior onderzoeker en p opleider bij GGZ Oost Brabant & Universiteit Utrecht, Depressie Expertisecentrum Jeugd.

In de vernieuwde richtlijnen zijn expliciet conclusies en aanbevelingen geformuleerd betreffende diagnostiek en behandeling voor kinderen en jongeren en hun ouders/verzorgers. Aan de hand van twee casussen werden de aanbevelingen in de multidisciplinaire richtlijnen doorgenomen. Ook aan de onderbouwing werd aandacht geschonken. Wat is de eerste keus behandeling? Is het advies anders als er sprake is van comorbide klachten? Wat doe je als de eerste stap van behandeling niet werkt? Welke combinatie van behandelingen worden aanbevolen? Wat is de plaats van nieuwe behandelingen in de richtlijn, welke zijn dat en wat zijn de overwegingen om deze wel of niet aan te raden? De deelnemers worden uitgenodigd om actief mee te denken over welke stappen in de casussen genomen kunnen worden m.b.t. diagnostiek, ROM, behandeling en de timing daarvan. Zodoende kregen de deelnemers niet alleen kennis over de aanbevelingen maar deden ze ook ervaring op met het toepassen daarvan. Er werd ook aandacht besteed aan de vragen die nog onbeantwoord zijn maar in de praktijk wel vaak voorkomen.

Workshop 4: Beyond de richtlijnen
Dr. Anton Hafkenscheid is klinisch psycholoog en psychotherapeut bij het Sinaï Centrum. Prof. dr. Sako Visser is klinisch psycholoog, emeritus hoogleraar gezondheidszorg psychologie en voormalig voorzitter van NedKAD.

Richtlijnen en protocollen: ze zijn (en worden) ontwikkeld om de ggz effectiever en doelmatiger te maken. Standaardisering, ‘stepped care’ en therapeutisch handelen op basis van empirisch bewezen werkzaamheid: ze maken de zorg minder afhankelijk van de toevallige persoon en de (subjectieve voorkeuren) van de zorgverlener. Wie kan daar nu op tegen zijn en waarom? In deze workshop werden de voor- en nadelen van richtlijnen en protocollen bekeken. Niet alleen door er over te discussiëren, maar ook door wat demonstraties met behulp van rollenspel. De workshopleiders doken in de rol van therapeut, deelnemers in de rol van patiënt.

Posterprijs

De Posterprijs is gewonnen door Juul Veeger, promovenda Amsterdam UMC en Levvel met haar poster: Project SPACE: ouderbehandeling bij kinderen en jongeren met een dwangstoornis.

Download de poster.

Andere posters die gepresenteerd werden:

• Fatma Arslan & Mirjam Kampman (Pro Persona): Imaginaire Rescripting bij de behandeling van de obsessieve-compulsieve stoornis na CGT. Download de poster.
• Klara de Cort (PsyQ, Mondriaan): Een innovatieve EMDR online applicatie; voor u uitgetest! Download de poster.
• Luuk Stapersma & Lisbeth Utens (Levvel): Virtual Reality Exposure voor de behandeling van selectief mutisme. Download de poster.
• Jette de Vos (Maastricht University, Mondriaan): fMRI biofeedback to improve emotion regulation in depression and study emotional awareness. Download de poster.
• Fritz Wienecke (RU): Antidepressant medication or short-term psychodynamic psychotherapy for depression? A systematic review and meta-analysis of individual participant data. Download de poster.

Op 7 oktober 2022 vond bij de Eenhoorn te Amersfoort de jaarlijkse NedKAD-conferentie plaats. Ruim 100 deelnemers woonden de conferentie bij. Het thema van de dag was de behandeling van angst, dwang en depressie in de levensloop: jeugd, volwassenen en ouderen. Centraal stond de vraag hoe angst, dwang en depressie zich manifesteren in de loop van het leven en waar behandelaren rekening mee moeten houden in de verschillende levensfases. Met veel enthousiasme en humor namen dagvoorzitters Sjoerd van Belkum (UMCG) en Arjan Schröder (GGZ inGeest) de deelnemers mee in een boeiend en gevarieerd programma. Hieronder staan de presentaties en posters die vrijgegeven zijn.

Presentaties

De effectiviteit van peer support voor mentale problemen: een systematische review en meta-analyse. Door: Dorien Smit, MSc, Promovendus Pro Persona GGZ en Radboud Universiteit Nijmegen. Download presentatie

Hoewel het aantal peer support initiatieven groeit, is de effectiviteit ervan nog onduidelijk. De onderzoekers voerden een uitgebreide systematische review en meta-analyse uit van RCT’s naar peer support interventies gericht op diverse mentale klachten. Op basis van 28 trials vonden ze kleine maar significant effect sizes voor peer support op klinisch en persoonlijk herstel. De bevindingen moeten met voorzichtigheid geïnterpreteerd worden door een beperkte kwaliteit van de geïncludeerde trials. Toch lijkt deelname aan peer support een waardevolle aanvulling zijn op behandeling.

inflaMED: Precieze psychiatrie: Anti-inflammatoire medicatie bij immuno-metabole depressie. Door: Joël Zwiep, promovendus Afdeling Psychiatrie bij het Amsterdam UMC, locatie VUMC. Download presentatie

Ongeveer 30% van de patiënten met een depressie heeft verhoogde ontstekingswaarden in het bloed. Het inflaMED onderzoek gaat het add-on effect onderzoeken van anti-inflammatoire medicatie (celecoxib) bij patiënten met depressie die antidepressiva gebruiken. De patiënten worden geselecteerd op verhoogde ontstekingswaarden en atypische, energie-gerelateerde symptomen en zullen twaalf weken lang de studiemedicatie of een placebo gebruiken, in een dubbelblind onderzoek. Het inflaMED onderzoek zet de volgende stap om de zorg voor depressie te personaliseren.

Leef! – Leefstijltraining voor een mentaal gezonde levensloop bij mensen met angst- en stemmingsstoornissen en metabole ontregeling. Door: Jolien Kik, AIOS psychiatrie en promovenda bij GGZ Drenthe. Download presentatie

Deze presentatie toont de eerste resultaten van kwalitatief onderzoek ter optimalisatie van de effectiviteit van de gecombineerde leefstijlinterventie Leef!, die binnen de poliklinieken van GGZ Drenthe wordt ontwikkeld voor mensen met angst- en stemmingsstoornissen en metabole ontregeling. Uit onderzoek blijken (gecombineerde) leefstijlinterventies weinig tot geen effect op lichamelijke parameters te hebben, wel lijkt er effect op kwaliteit van leven en symptomen van depressie/angst te zijn. Dit onderzoek toont verwachtingen, barrières en steunende factoren bij deelnemers en hun maatjes aan Leef!.

Lezingen

Over de patiëntenvereniging als belangenbehartiger en partner in wetenschappelijk onderzoek. Wie zijn we? Wat doen we? En waarom? Door: Ellemieke Hemmers en Desirée van Leeuwen (ADF-Stichting). Download presentatie

De ADF stichting is een patiënten- en familieorganisatie voor iedereen die te maken heeft met angst- en dwangklachten. Wetenschapspanel: De enthousiaste, betrokken en getrainde ervaringsdeskundigen in het ADF Wetenschapspanel denken vanuit patiëntenperspectief mee over het ontwikkelen, opzetten, uitvoeren en implementeren van wetenschappelijk onderzoek. Momenteel is het ADF Wetenschapspanel nauw betrokken bij meerdere onderzoeken.

Posters

De Posterprijs is gewonnen door Michèle Schmitter, promovenda Pro Persona en Radboud Universiteit met haar poster: Barriers and facilitators to adjunct exercise treatment – bridging the gap. Download poster

Bij Pro Persona, Radboudumc en GGNet werd onderzocht wat de barrières en bemiddelende factoren zijn voor het inzetten van (extra) sportbehandelingen tegen depressie.

Andere posters die gepresenteerd werden:

• Predictors of favourable outcome after CBASP for patients with chronic depression. Juliana Dean, Marieke Eldering, Robert Schoevers, Catheleine van Driel University Medical Center Groningen; Rijksuniversiteit Groningen. Download poster
• Efficacy and Moderators of Short-Term Psychodynamic Psychotherapy for Depression: A Systematic Review and Meta-Analysis of Individual Participant Data. Frederik J. Wienicke et al. Radboud University. Download poster

Op 25 maart 2022 organiseerde OCDnet, een werkgroep van NedKAD, de Tweede Dag van de Dwang. Deze dag stond in het teken van ontmoeting en gaf een overzicht van wat er in Nederland te doen is op het terrein van OCD. De dag werd bezocht door patiënten, naasten en professionals. Dagvoorzitters waren Hanna Damwichers en Menno Oosterhoff. De Dag was tevens een startmoment van de TETRO-studie, een grote studie naar de werking van TMS (Transcraniële magnetische stimulatie) bij resistente OCD. De ADF stichting maakte een mooi verslag van deze dag waar we met een goed gevoel op kunnen terugkijken. De dag werd geopend door Ton van Balkom, voorzitter OCDnet en bestuurslid NedKAD. Hieronder wordt een impressie gegeven van wat er op het programma stond. Van enkele programma-onderdelen is de presentatie vrijgegeven.

TETRO Studie, (TMS voor Exposure Treatment Resistant OCD). Door prof. dr. Odile A. van den Heuvel, psychiater / hoogleraar Neuropsychiatrie, Amsterdam UMC, Tjardo Postma, MSc.,  arts in opleiding tot psychiater (aios) en promovendus bij GGZingeest en Amsterdam UMC, en drs. Geert-Jan Dussel,  ervaringsdeskundige bij de ADF Stichting.

Transcraniële magnetische stimulatie (TMS) is een niet-invasieve manier van hersenstimulatie die toenemend terrein wint in de psychiatrie en neurologie. Niet-invasief betekent dat de patiënt hiervoor niet geopereerd hoeft te worden. In onze bijdrage zullen we stilstaan bij de werking van TMS, de toepassing bij OCD, de ervaringen op basis van de mono-center TIPICCO-trial en de plannen voor de multi-center TETRO-trial. Geert-jan Dussel vertelde over zijn ervaringen met TMS. Download de presentatie

Neurochirurgische behandeling van OCD. Door drs. D.L. Marinus Oterdoom, neurochirurg, UMC Groningen en Bart de Beurs, ervaringsdeskundige en auteur van het boek Operatie Angst – Hoe Deep Brain Stimulation mij verloste.

Het UMCG hoopt in 2022 te gaan starten met Deep Brain Stimulation (DBS) operaties voor OCD. In andere Nederlandse ziekenhuizen – en dan met name het Amsterdam UMC – wordt dit al meerdere jaren succesvol gedaan. Bij deze operaties worden elektroden diep in de hersenen geplaatst. De elektroden worden verbonden met een stroombron die onder de huid wordt geplaatst. Via de elektroden kan elektrische stroom worden toegediend aan heel precies uitgekozen gebieden in de hersenen, waardoor OCD-klachten kunnen verbeteren. Marinus Oterdoom liet  in zijn presentatie zien hoe dit in zijn werk gaat. Bart de Beurs vertelde over zijn ervaringen.

Angst Dwang en Fobie Stichting
. Ellemieke van de ADF Stichting gaf een presentatie over de ADF in de samenleving, over wat de ADF kan betekenen voor patiënten, hun naasten en behandelaars. Download presentatie

Het SPACE programma voor ouders van kinderen/jongeren met OCS. Door Carina Sier, ambulant hulpverlener/cognitief gedragstherapeutisch medewerker bij het Landelijk Team en DAT (= dwang, angst, en tics) expertise centrum van Levvel in Amsterdam.

OCS bij kinderen/jongeren heeft een enorme impact op hun ouders en gezin. De dwanggedachten en dwanghandelingen kunnen het hele leven van het gezin beïnvloeden en dwingt ouders vaak tot het doen van aanpassingen aan hun gezinsstructuur. Om ouders van kinderen/jongeren met OCS daar goed in te coachen heeft Levvel het innovatieve behandelprogramma SPACE (= Supportive Parenting for Anxious Childhood Emotions) van Eli Lebowitz en Haim Omer, overgenomen en geïmplementeerd. Dit programma is gebaseerd op cognitieve gedragstherapie (CBT) en Nonviolent Resistance. SPACE biedt ouders handvatten om hun kind aan te moedigen hun angst en dwang te overwinnen. In deze korte presentatie liet Carina Sier wat principes van deze methode die we sinds mei 2019 in Levvel gebruiken zien.

Perinatale OCD (OCD in of na de zwangerschap). Door Marjolijn Kraaij, ervaringsdeskundig voorlichter en lotgenotencontactbegeleider bij de ADF stichting.

Marjolijn vertelde over haar ervaringen met perinatale OCD, over professionele hulp en de rol van lotgenotencontact voor haar herstel.

Lotgenotencontact waar en wanneer je maar wilt. Door Hanna Damwichers, projectleider OCDcafé en ervaringsdeskundige angst en dwang bij de ADF Stichting.

Met OCDcafé maakt de ADF Stichting lotgenotencontact 24/7 online toegankelijk voor iedereen die te maken heeft met dwang. Hanna, die samen met Menno Oosterhoff het initiatief nam tot OCDcafé, vertelde over de totstandkoming van het project en ging live in gesprek met een aantal deelnemers en gespreksleiders.

Wat is de rol van signaalstoffen bij een obsessieve compulsieve stoornis en hoe worden deze gemeten? Door: Drs. Niels T. de Joode, promovendus, Amsterdam UMC / Vrije Universiteit, afdeling Anatomie en Neurowetenschappen / afdeling Psychiatrie.

De hersenen gebruiken signaalstoffen (neurotransmitters) om hersendelen met elkaar te laten communiceren. Bij mensen met OCD is er mogelijk een verstoring van deze signaalstoffen opgetreden. Sinds kort is het mogelijk om met behulp van een techniek, die functionele Magnetic Resonance Spectroscopy (fMRS) heet, op een MRI scanner de verandering in de concentratie van signaalstoffen in de hersenen te meten. Door deze nieuwe techniek te combineren met een taak die dwangsymptomen uitlokt, hopen we een beter inzicht te krijgen hoe de concentraties van deze signaalstoffen veranderen tijdens het ervaren van dwang.

Doorbreek Dwang Digitaal: gepersonaliseerde exposure met feedback versus standaard exposure. Door Elena Hoogerwerf, MSc., promovendus PsyQ Den Haag. 
Download presentatie

In deze presentatie werd het ontwerp gepresenteerd  van een klinische trial die momenteel uitgevoerd wordt op de afdeling Angststoornissen in Den Haag. In deze trial wordt onderzoek gedaan naar gepersonaliseerde exposure voor patiënten met een obsessief-compulsieve stoornis. Exposure wordt gepersonaliseerd door middel van beeldbellen en feedback gebaseerd op experience sampling data. De smartphone-applicatie NiceDay wordt gebruikt om exposure te geven en om experience sampling data te verzamelen.

arrIBA: ervaringsdeskundigen en onderzoekers zij aan zij in onderzoek naar IBA-behandeling voor de dwangstoornis. Door: Nadja Wolf, MSc, Arts in opleiding tot psychiater & PhD-student, GGz Centraal.
 Download presentatie

De standaard behandeling voor een dwangstoornis is Cognitieve Gedragstherapie (CGt) met exposure. Hoewel CGt effectief is voor veel patiënten is er ook een groep mensen voor wie het niet (voldoende) werkt of die de exposure niet durven aangaan. Mogelijk profiteert deze groep patiënten wel van een nieuwe behandelmethode, Inference Based Approach (IBA), een cognitieve therapie zonder exposure. Binnen een groot landelijk samenwerkingsverband loopt momenteel de arrIBA-studie om te onderzoeken of IBA even effectief is als CGt in het behandelen van een dwangstoornis. Nadja Wolf vertelde over dit onderzoek en over hoe ervaringsdeskundigen de kwaliteit van het onderzoek vergroten.

COCON-OCD: Wat is de rol van het gevoel van zekerheid in obsessieve-compulsieve stoornis? Door drs. Monja Hoven, promovenda Amsterdam UMC, locatie AMC afdeling Psychiatrie, Universiteit van Amsterdam.

Zekerheid willen hebben in je keuzes en handelingen: het is een bekend fenomeen bij OCS. Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat patiënten met OCS vaak te onzeker zijn over hun beslissingen. In de COCON studie onderzoeken wij momenteel verschillende zaken omtrent zekerheid in OCS. We onderzoeken wat de rol van context is in de inschatting van zekerheid, hoe zekerheid samenhangt met leren, hoe zekerheid wordt gebruikt om ‘changes of mind’ te reguleren en hoe zekerheid in keuzes samenhangt met globalere vormen van zekerheid. In deze presentatie ging Monja Hoven in op de onderzoeksvragen, hypotheses en de opzet van de studie.

Looking at main routes disruptions in OCD brain networks. Door Samantha Baldi, MSc, PhD Candidate at the Faculty of Psychiatry and Neuropsychology, Maastricht University.

Our brains are constantly stimulated by the environment. Stimuli that capture our attention may at first be processed by a specific system, but information on what these stimuli are and how to respond to them is quickly shared across all brain regions. An intricate, highly efficient network of connections allows information to travel from one side to another. Research has shown that this system might be malfunctioning in several psychiatric disorders. We investigated whether this was the case in OCD as well. (Deze presentatie was in het Engels).

EMDR bij OCD (Flash forward): Rampbeelden verzwakken bij OCD. Door drs. Leonieke Vet, klinisch psycholoog, Accare, Groningen.

Mensen met OCD hebben mensen soms rampbeelden over de toekomst en proberen door handelingen uit te voeren deze ramp te voorkomen. Deze presentatie gaat over het toepassen van de Flash Forward bij rampbeelden en hoe deze behandeling mogelijk ook een rol kan spelen bij de behandeling van OCD.

Kortdurende Intensieve (thuis-) behandeling van Overwaal. Door Mirjam Kampman, Klinisch Psycholoog en wetenschappelijk onderzoeker ProPersona Overwaal expertisecentrum voor angst, dwang en PTSS, met medewerking van een ervaringsdeskundige.
 Download presentatie

Bij polikliniek Overwaal worden intensieve (thuis)behandelingen van 4-8 hele dagen uitgevoerd, waarbij daar geoefend wordt waar dat nodig is. Soms is dat thuis, maar dat kan zeker ook op andere plaatsen of de behandellocatie zijn. Na de intensieve dagen volgen nog enkele boostersessies. Deze behandeling is voor volwassenen en kinderen vanaf 13 jaar die al eerder een cognitieve gedragstherapie behandeling voor dwangstoornis hebben gehad en op een afstand van minder dan 5 kwartier (auto) rijden van Nijmegen wonen (als het nodig is dat er thuis geoefend wordt). De resultaten van de behandelingen van volwassenen worden gepresenteerd en een ervaringsdeskundige die deze behandeling heeft gevolgd zal over haar ervaringen vertellen.

Intensieve thuisbehandeling bij kinderen en adolescenten. Door Anne Nijboer en Tineke, cognitief gedragstherapeutisch medewerkers, beiden werkzaam in het DAT team (dwang, complexe angst en tics) bij Accare Groningen.

Wanneer reguliere individuele CGT niet voldoende oplevert en er sprake is van complexe dwang bieden wij om hardnekkige patronen te doorbreken kortdurende intensieve thuisbehandeling vanuit het dwang team. Hierover vertellen wij meer vanuit het perspectief van de behandelaar en de cliënt/ouders.

Behandeling van dwang met IBA, therapeut en patiënt vertellen samen. Door dr. Henny Visser GGzCentraal Centrum voor Psychotherapie/Marina de Wolfcentrum en Jorn Weessies (ervaringsdeskundige).

IBA is een nieuwe psychotherapie voor dwangklachten. Mensen leren door een IBA-behandeling waarneming en zelfkennis te gebruiken om obsessieve twijfels op te lossen. Als er geen twijfel meer is, is er ook geen aandrang meer om een dwanghandeling uit te voeren. Iets doen wat je niet durft is er niet bij in een IBA behandeling. In de presentatie legt een therapeut het IBA model uit en vertelt een patiënt hoe hij behandeling van zijn dwangklachten met IBA heeft ervaren.

Wat was er verder?

In de hal was er gedurende de dag een informatiemarkt met een TMS demonstratie, waarbij het TETRO team beschikbaar was voor vragen, een stand met  Virtual Reality, een druk bezochte stand van de ADF stichting, je kon boeken kopen van Uitgeverij Lucht, en er lagen OCDnet-folders en factsheets van NedKAD over behandeling van OCD. Ook was er in de pauze een spreekuur, waarbij bezoekers 10 minuten met een psychiater of psycholoog konden praten. Ook dit was druk bezocht.

Organisatie

OCDnet in samenwerking met de ADF Stichting en de onderzoekers van de TETRO-studie die in het voorjaar 2022 van start gaat. M.m.v. van UMCG en Uitgeverij Lucht.
Ocdnet is een onderdeel van NedKAD

Op 15 oktober 2021 vond bij de Eenhoorn te Amersfoort deze NedKAD-conferentie plaats. Ruim 120 deelnemers woonden de conferentie bij. Het onderwerp van de dag was hardnekkige angst, dwang of depressieklachten.

Sprekers en workshopleiders zochten naar antwoorden op vragen zoals zijn mensen met hardnekkige klachten onbehandelbaar of therapieresistent?  Wat zijn nu eigenlijk de effectieve methoden in het behandelen van langdurige depressies, angststoornissen en OCD? Hoe kun je je eigen leven inrichten, zodat je met je klachten een acceptabel leven kunt leiden? Helpt lotgenotencontact?, hoe kun je aan werk komen en het behouden? En hoe breng je zelf in kaart wat je nodig hebt voor je welbevinden? Wat zijn  innovatieve behandelmethoden? Het ochtendprogramma werd gestreamd. Dagvoorzitter was Martijn Arns, voorzitter bestuur NedKAD.

Lezingen en Presentaties

Hieronder staan de presentaties en posters die vrijgegeven zijn.

Lezing: Therapieresistent, hardnekkig, moeilijk behandelbaar, onbehandelbaar; wat moeten we met die woorden en wat hebben we er eigenlijk aan in de praktijk? Door: Prof. dr. Frenk Peeters, psychiater-psychotherapeut, hoogleraar Klinische Psychologie Department of Clinical Psychological Science Faculty of Psychology and Neuroscience Maastricht University, Maastricht. Download presentatie

In behandelrichtlijnen en wetenschappelijke literatuur, vooral op het gebied van depressie, duikt de term therapieresistentie al enige decennia op maar het gebruik in de dagelijkse praktijk lijkt beperkt. Maakt onbekend onbemind of heeft de term geen bruikbaarheid in de praktijk? In deze bedrage werd (i) besproken wat de term en eventuele alternatieven omvat, (ii) op welke manier therapieresistentie kan worden geoperationaliseerd en (iii) hoe deze operationalisaties zinvol in de praktijk kunnen worden toegepast voor individuele patiënten.

Lezing: De effecten van psychologische behandeling van hardnekkige depressies: een overzicht. Door: prof. dr. Pim Cuijpers, hoogleraar klinische psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam; directeur van het WHO Collaborating Centre for Research and Dissemination of Psychological Interventions aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en visiting professor aan de Medische Faculteit van de Universiteit van Turku, Finland. Download presentatie

Meer dan 800 gerandomiseerde trials hebben in de afgelopen decennia de effecten van verschillende psychologische behandelingen voor depressie vergeleken met controlegroepen, met elkaar, en met antidepressiva. Helaas zijn er slechts enkele tientallen studies gedaan naar de effecten van psychologische behandelingen van hardnekkige depressie. Maar deze studies laten wel een duidelijk beeld zien van de effectiviteit van deze behandelingen in vergelijking met controlegroepen, met antidepressiva en combinatiebehandeling. In deze lezing werd een overzicht gegeven van wat we weten over de effecten van psychologische behandelingen in het algemeen en specifiek bij hardnekkige depressies. Psychotherapie is effectief bij hardnekkige depressie, maar misschien iets minder effectief dan bij niet-hardnekkige depressies. De effecten zijn vergelijkbaar met die van farmacotherapie en combinatiebehandeling is effectiever dan elk van beide apart.

Lezing: Over nieuwe ontwikkelingen en innovaties in de behandeling van langdurige angst- en dwangstoornissen. Door: prof. dr. Gert-Jan Hendriks, hoogleraar klinische psychologie, Radboud Universiteit, psychiater, Programmaleider Expertisecentrum “Overwaal” voor Angst, Dwang en PTSS (TOPGGZ–keurmerk). Download presentatie

In deze lezing behandelde Hendriks de evidentie van psychologische behandelingen, zoals CGt, farmacotherapeutische behandelingen en innovatieve behandelingen zoals rTMS. De nadruk lag op de winst die te behalen valt bij langdurige angst- en dwangstoornissen.

Presentaties van actueel onderzoek

Presentatie: Het voorspellen van depressie en angst: wat is de meerwaarde van machine learning? Door: Wessel A. van Eeden, Msc, Promovendus, GZ-psycholoog, Leiden Universitair medisch centrum. Download presentatie

Het voorspellen van stemmings- en angststoornissen is van klinisch belang, maar blijft in de praktijk moeilijk. Eerder onderzoek laat zien dat het inzetten van moderne machine learning technieken hierbij van meerwaarde kan zijn. Maar is machine learning ook bruikbaar bij data dat haalbaar verzameld kan worden in de klinische praktijk en is machine learning beter dan onze traditionele statistische methodes? Wij vergeleken de voorspellende prestaties van traditionele logistische regressie, een simpele vorm van machine learning (Naive Bayes classifier) en een complexe geautomatiseerde vorm van machine learning (Auto-sklearn). Onze resultaten lieten zien dat, in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, machine learning niet zonder meer van meerwaarde is.

Presentatie: Wat zijn de voordelen van online lotgenotencontact? Een kwalitatieve en kwantitatieve evaluatie van Depressie Connect, de online community voor mensen met depressie. Door: Dorien Smit, buitenpromovendus Radboud Universiteit Nijmegen & Pro Persona GGz. Download presentatie

Lotgenotencontact lijkt een belangrijke aanvulling op de reguliere ggz-behandelingen voor patiënten met chronische klachten. In deze bijdrage presenteerde Dorien Smit de resultaten van een kwalitatief en kwantitatief evaluatieonderzoek naar de online peer support community van de Depressie Vereniging: Depressie Connect. Welke voordelen ervaren gebruikers? Welke gebruikersrollen op de community dragen bij aan deze voordelen? We verkennen het effect van online lotgenotencontact bij depressie, waarbij we inzoomen op empowerment.

Presentatie: Pillen of rennen? De effecten van antidepressiva of runningtherapie op de psychische én lichamelijke gezondheid in depressieve en angstpatiënten. Door: Dr. J.E. Verhoeven, GZ-psycholoog en postdoc onderzoeker bij GGZ inGeest/VUmc.

De MOTAR (MOod Treatment with Antidepressants or Running) studie is een wetenschappelijke studie waarbij mensen met depressie en angststoornissen gedurende 16 weken behandeld werden met runningtherapie (n=96) óf antidepressiva (n=45). Met deze studie hebben we onderzocht hoe deze twee nogal verschillende behandelingen bijdroegen aan de verbetering van zowel de psychische als de lichamelijke gezondheid. We vonden dat in de runningtherapiegroep 43.4% van de deelnemers remissie bereikte en in de antidepressivagroep was dat 44.8%; dit verschilde niet van elkaar. Echter, op de lichamelijke gezondheid vonden we wel degelijk verschillen tussen de groepen, namelijk in gewicht, tailleomtrek, bloeddruk, hartslag en hartslagvariabiliteit. Deze verschillen waren allemaal ten gunste van de runninggroep; zij gingen er in gezondheid op vooruit (o.a. lagere hartslag en bloeddruk) of de antidepressivagroep ging achteruit (o.a. hoger gewicht en lagere hartslagvariabiliteit). Concluderend vinden we dus dat runningtherapie en antidepressiva het even goed deden op de psychische gezondheid maar dat runningtherapie voordeliger was voor de lichamelijke gezondheid van de deelnemers. Een pleidooi om meer te gaan bewegen dus!

Presentatie: Mentale gezondheid bij mensen met depressieve, angst- en obsessief-compulsieve stoornissen tijdens de corona-pandemie: bevindingen in drie langlopende psychiatrische cohortstudies. Door: dr. Almar Kok, Senior-onderzoeker, Amsterdam UMC, locatie VUmc, afdeling psychiatrie en afdeling Epidemiology & Data Science, Amsterdam. Download presentatie

De presentatie gaf de resultaten van een onderzoek naar veranderingen in mentale gezondheid die in drie langlopende psychiatrische cohorten zijn geobserveerd tijdens de coronapandemie in Nederland weer. De gegevens zijn verzameld door middel van herhaalde online vragenlijsten bij 1714 deelnemers (30+ jaar) aan de Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA), Nederlandse Studie naar Depressie bij Ouderen (NESDO) en de Nederlandse OCD Associatie studie (NOCDA). Bevraagd werden depressieve symptomen, angstsymptomen, piekeren, eenzaamheid en ervaren geluk, alsmede het beloop in drie corona-specifieke uitkomsten: ervaren impact van de pandemie op de mentale gezondheid, angst voor Covid-19 en positieve coping. Conclusie is dat de impact van de coronapandemie op de mentale gezondheid gemiddeld mild lijkt, maar dat eenzaamheid in combinatie met afnemende copingvaardigheden een toenemend probleem zou kunnen worden indien de pandemie en bijbehorende maatregelen langer aanhouden of terugkeren.

Workshops

Workshop: BibberBar Door: Drs. Marjolijn van Kooten, Directeur Angst Dwang Fobie stichting (Driebergen-Zeist) & Cabaretier (psychiatrisch cabaret)

Oh, die fijne meetings van de BibberBar! Waar we écht naar elkaar luisteren. Hoe werkt een bijeenkomst van de BibberBar? De host stelt aan het begin van de meeting een vraag die iedereen mag beantwoorden (maar het hoeft niet). Dan delen we het uur als volgt in: Met de hele groep. Iedereen die wil mag de vraag beantwoorden, maar het hoeft niet. De rest luistert. We reageren niet op elkaar. De host splitst de groep op in kleine groepjes. Binnen je kleine groepje mag je wel op elkaar reageren. Daarna komen we weer met de hele groep bij elkaar. Iedereen die wil kan nu alsnog iets delen of vertellen hoe het in het kleine groepje was. Waarom reageren we niet op elkaar? Het luisteren zonder dat je op elkaar mag reageren zorgt voor rust en verdiept de aandacht. En luisteren, écht luisteren, is zo zeldzaam geworden in onze drukke wereld. Hoe vaak heb je niet het gevoel dat iemand maar met een half oor bij je verhaal is? In de BibberBar luisteren we écht. Daar knapt een mens van op.

Workshop: Individuele Plaatsing en Steun (IPS) bij depressie en angststoornissen. Door: Lars de Winter, Msc., onderzoeker bij Kenniscentrum Phrenos en Debby Kamstra, IPS-trajectbegeleider, SPV bij Buurtzorg en opleider IPS bij Kenniscentrum Phrenos. Download presentatie

Individuele plaatsing en steun (IPS) is dé bewezen effectieve methodiek die mensen met psychische problemen ondersteunt in het vinden en behouden van betaald werk. De afgelopen jaren is de doelgroep die IPS krijgt verbreed en krijgen nu steeds meer mensen met angst- en stemmingsstoornissen ook IPS aangeboden. In deze workshop gaven de sprekers inzicht in wat de ervaringen en eerste resultaten zijn van IPS bij mensen met angst- en stemmingsstoornissen en gaven een inkijkje in hoe IPS wordt uitgevoerd en wat hierbij komt kijken.

Workshop: Wellness Recovery Action Plan (WRAP). Door: Evelien Hulshof, coördinator ervaringsdeskundigheid, Advanced Level WRAP Facilitator, GGZ Oost Brabant. Download presentatie

Wellness Recovery Action Plan (WRAP) is een zelfhulpinstrument dat de gebruikers ervan ondersteunt om het eigen welbevinden te herstellen of vergroten. Deelnemers verkennen de kernbegrippen voor herstel: hoop, persoonlijke verantwoordelijkheid, eigen ontwikkeling, opkomen voor jezelf en steun. In de gereedschapskoffer voor een goed gevoel verzamelen zij ‘gereedschap’ om zich goed te voelen of om te herstellen van momenten dat ze zich minder goed voelen. In deze workshop werd bekeken wat het Wellness Recovery Action Plan eigenlijk is en hoe je dit in kan zetten voor je eigen welbevinden. De rol van peersupport binnen WRAP werde besproken en de werkwijze die zich vooral richt op het nemen van persoonlijke verantwoordelijkheid.

Workshop: rTMS als behandelmethode voor depressie: achtergronden en toepassing in de klinische praktijk. Door: dr. I. van Oostrom, klinisch neuropsycholoog & supervisor VGCT, neuroCare. Download presentatie

rTMS (repetitieve transcraniële magnetische hersenstimulatie) is een non-invasieve behandelmethode voor depressie, die in Nederland steeds vaker wordt toegepast. In deze workshop werd ingegaan op wat rTMS is, wanneer rTMS geïndiceerd is op basis van de bevindingen uit wetenschappelijk onderzoek en hoe de behandeling in de klinische praktijk kan worden toegepast in combinatie met cognitief gedragstherapeutische behandelvormen. Tevens werd kort stilgestaan bij de effectiviteit bij angststoornissen en OCD.

Workshop: Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy (CBASP) voor de behandeling van de persisterende depressieve stoornis. Door: dr. J.E. (Jenneke) Wiersma, GZ-psycholoog/cognitief gedragstherapeut/supervisor VGCt, Amsterdam. Download presentatie

Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy (CBASP) is een behandelmethode speciaal ontwikkeld voor de persisterende depressieve stoornis. Binnen CBASP wordt verondersteld dat persisterende depressieve patiënten emotioneel contact met anderen duurzaam vermijden, omdat zij als kind of later op pijnlijke wijze zijn afgewezen of verwaarloosd. Het gebrek aan aandacht en feedback van vroeger heeft er toe geleid dat patiënten het verband niet zien tussen wat ze zelf doen en wat daarvan het effect op anderen is. Daardoor hebben ze het idee geen enkele invloed op de omgeving te hebben (ook wel een external locus of control genoemd). Binnen CBASP zijn diverse technieken ontwikkeld om het emotionele isolement van de cliënt te doorbreken en de patiënt te leren dat hij wel degelijk invloed op de omgeving heeft. Tijdens de workshop werden deze technieken besproken en geïllustreerd met videomateriaal en rollenspellen. Overeenkomsten en verschillen met bestaande psychotherapievormen werden bediscussieerd.

Workshop: Psychedelica in de kliniek. Ketamine en psilocybine bij de behandeling van hardnekkige depressie. Door: dr. Jeanine Kamphuis, psychiater, dr. Jan Mars, GZ-Psycholoog, opgeleid in het werken met psychedelica, beiden werkzaam bij het Universitair Centrum Psychiatrie UMC Groningen, en Joost Breeksema, MA, PhD (cand). Promovendus, Universitair Centrum Psychiatrie, UMCG; Afdeling psychiatrie, LUMC. Directeur, Stichting OPEN (Nederlandse expertisecentrum voor wetenschappelijk onderzoek naar psychedelica). Download presentatie

In deze workshop bespraken psychiater Jeanine Kamphuis, klinisch psycholoog Jan Mars en filosoof/kwalitatief onderzoeker Joost Breeksema behandelingen met psychedelica voor hardnekkige depressie vanuit verschillende invalshoeken. Aan bod kwamen resultaten van klinisch onderzoek, ideeën over werkingsmechanismen en patiënten-ervaringen.

Posters

De posterprijs op de NedKAD-conferentie is gewonnen door Michèle Schmitter, promovenda Pro Persona en Radboud Universiteit met haar poster: Feasibility of an exercise augmentation for cognitive behavior therapy.

Rond 50% van alle depressieve cliënten knapt niet voldoende op door de huidige behandeling en nieuwe interventies of combinaties zijn hard nodig om iedereen adequaat te kunnen helpen. Sportbehandeling kan een mooie aanvullende behandeling zijn. Sporten blijkt effectief te zijn tegen depressie, verbetert de lichamelijke gezondheid, heeft geen bijwerkingen en is voor iedereen beschikbaar. Download de poster

Andere posters die gepresenteerd werden

• OPERA: Herstel van depressie na starten met antidepressiva: Resultaten van de eerste 100 deelnemers van de Nederlandse studie naar Optimaal gePERsonaliseerd Antidepressivagebruik. Mariska Bot, Ingrid A. Arnold et al. (Amsterdam UMC, locatie VUmc; GGZ inGeest; Leiden UMC; UMC Groningen; Erasmus MC Rotterdam; Radboud UMC). Download poster
• Using Proteomics and Lipidomics Data to Improve Individual Prediction of Chronicity in Depression. Philippe C. Habets, Rajat M Thomas, Guido A van Wingen, Brenda WJH Penninx, Onno C Meijer, Christiaan H. Vinkers (Amsterdam UMC, GGZ inGeest, LUMC). Download poster
• StayFine: terugvalpreventie van angst en depressie voor jongeren. Suzanne Robberegt, MSc., Bas Kooiman, MSc., dr. Maaike Nauta, dr. Claudi Bockting, dr. Yvonne Stikkelbroek (Depressie Expertisecentrum Jeugd, Amsterdam UMC, Rijksuniversiteit Groningen, Accare, Universiteit Utrecht. Download poster
• Kinder- en jeugdpsychiatrie door de ogen van jongeren. DevelopRoad. R. de Soet MSc., C. H. Bansema MSc, dr. H. van Ewijk, dr. L.A. Nooteboom, dr. L. Nijland, prof. Dr. R.R.J.M. Vermeiren, (Leiden University Medical Center) Download poster

Accreditatie

Accreditatie is toegekend met 5 punten door de NVvP,  de FGzPt, de VGCt, het  Verpleegkundig Specialisten Register en het Kwaliteitsregister V&V en Register Zorgprofessionals

2020 lag de focus op transdiagnostisch behandelen én op dwangstoornissen. Bij de dag waren slechts een handvol mensen aanwezig, voornamelijk de sprekers. Alle andere deelnemers volgden de lezingen en workshops online. Sinds enige tijd is er bij NedKAD een OCD-werkgroep actief. Deze werkgroep staat aan de basis OCDnet.nl, een website over dwangstoornissen die sinds juni 2020 online is. De website richt zich op professionals en op mensen die last hebben van dwangstoornissen en hun naasten. OCDnet.nl werd deze dag officieel gelanceerd en het onderwerp keerde terug in diverse lezingen en workshops. Op het gebied van transdiagnostisch behandelen waren diagnoseoverstijgende problemen zoals slaap en trauma, en behandelmethoden onderwerp in lezingen, onderzoekspresentaties en workshops. Ook eHealth-behandelingen, die sinds de coronacrisis een vlucht nemen, kwamen aan bod. 
In de pauzes werden de posters met pitches gepresenteerd. We eindigden dit jaar met een vrolijke noot: Pepijn Schoneveld! Dagvoorzitters waren Martijn Arns, voorzitter bestuur NedKAD en Ton van Balkom, voorzitter werkgroep OCDnet en bestuurslid van NedKAD. Tijdens de opening presenteerde Ton van Balkom  de website van OCDnet.nl.

Lezingen

Belemmert slapeloosheid het verwerken en verlichten van emoties? Door prof. dr. Eus Van Someren, Nederlands Herseninstituut, Vrije Universiteit en Amsterdam UMC. Download presentatie

In de speurtocht naar hersenmechanismen van slapeloosheid bleek dat slechte slapers emoties ’s nachts niet goed opruimen. De ontdekking lijkt van transdiagnostisch belang voor de vele slechte slapers onder de mensen met bijvoorbeeld depressie, angst of posttraumatische stress. ‘Er een nachtje over slapen’ helpt hen niet. Helaas is er tot nu toe te weinig aandacht voor de rol van slecht slapen. Met zijn team en ervaringsdeskundigen gaat Van Someren hier de komende jaren verandering in brengen.

Wat weten we over de hersenen bij angst en dwang? Door prof. dr. Odile van den Heuvel, psychiater en hoogleraar neuropsychiatrie Vrije Universiteit. Download presentatie

De afgelopen 30 jaar heeft het beeldvormend hersenonderzoek ons veel geleerd over de structuur en functie van de hersenen. Hierdoor weten we beter welke hersengebieden betrokken zijn bij emoties (zoals angst en somberheid) en denkprocessen (zoals nodig voor de bijsturing van gevoel en gedrag). Ook weten we veel over welke aspecten van de hersenen anders zijn bij mensen met angst- of dwangklachten, en welke invloed behandeling daar vervolgens op heeft. Deze nieuwe kennis is in eerste instantie nuttig geweest om psychiatrische ziekten beter te begrijpen, maar geeft ook de mogelijkheid na te denken over nieuwe behandelingen. Ik zal in mijn lezing wat illustraties geven van hoe het hersenonderzoek toch ook relevant is voor de klinische praktijk.

Presentaties van actueel onderzoek

Het effect van het toevoegen van cannabidiol bij exposurebehandeling van patiënten met therapieresistente fobische angststoornissen. Door Caroline Kwee, Academische Angstcentrum Altrecht.

Resultaten worden gepresenteerd van een gerandomiseerde, placebo gecontroleerde klinische trial waarin CBD voorafgaand aan 8 sessies exposure behandeling werd toegediend aan patiënten met een ernstige fobische angststoornis. Wij onderzochten of deze augmentatiestap behandeleffecten zou kunnen versterken en/of versnellen.

Wat is de beste aanpak bij comorbiditeit van angst en depressie? Door prof. dr Jan Spijker, Pro Persona. Download presentatie

Er is geen consensus over de beste aanpak van comorbiditeit van angst en depressie. Op basis van een literatuurreview van de behandelingen van angststoornissen en depressie en praktijkervaringen komt deze studie tot een behandeladvies, waarin sequentieel of tegelijk behandelen met cognitieve gedragstherapie of transdiagnostisch behandelen worden overwogen.

Vies is niet gevaarlijk. Ontwikkeling van en onderzoek naar een computertraining voor kinderen en jongeren met een obsessieve compulsieve stoornis. Door Annelieke Hagen, Leids Universitair Behandel en Expertise Centrum.

In deze presentatie sprak Annelieke Hagen over een online Cognitive Bias Modification (CBM) computertraining voor kinderen en jongeren met een dwangstoornis. De training kan thuis, zonder hulp van een therapeut, worden uitgevoerd. We hebben de training aangeboden in de wachttijd voor cognitieve gedragstherapie (CGT), en onderzochten of de training effect had (afname van dwangklachten), én of de training het effect van de daaropvolgende CGT zou kunnen versterken of versnellen. Vierenzeventig kinderen hebben meegedaan aan het onderzoek. We vonden dat de training effect had en dat dit effect behouden bleef tijdens de CGT. We vonden niet dat de training het effect van CGT versnelde of versterkte. Deze resultaten werden besproken, evenals ideeën om de training verder te verbeteren.

A network approach to the comorbidity between OCD and depression: Bridge symptoms and Anxiety Sensitivity. Door Mathilde Huisman, Altrecht. Download presentatie

Depressie is de meest voorkomende comorbide stoornis bij OCD. Door middel van netwerkanalyse kan de relatie tussen deze stoornissen op symptoomniveau worden onderzocht. We zoeken dan naar zogenaamde ‘brugsymptomen’ die een link voren tussen de stoornissen. In eerder onderzoek van Mcnally werden ‘lijdensdruk als gevolg van obsessies’ en ‘somberheid’ als belangrijke brugsymptomen geïdentificeerd, in ons onderzoek willen we dit resultaat repliceren. Naast de symptomen van OCD en depressie zelf kunnen er ook andere componenten in dat netwerk worden opgenomen, zoals ‘Cognitieve Anxiety Sensitivity’. In ons onderzoek richten wij ons op de brugsymptomen tussen OCD en depressie en onderzoeken we of Cognitieve Anxiety Sensitivity een rol speelt in de comorbiditeit tussen deze stoornissen.

Ben ik het of is het mijn depressie? Over jezelf zijn en zelf-ziekte-ambiguïteit. Door Sanneke de Haan, Tilburg University. Download presentatie

Psychiatrische stoornissen zoals een depressie veranderen wat je voelt en denkt en doet. Dit maakt het soms moeilijk om een onderscheid te maken tussen je ‘eigen’ ervaringen en ervaringen die het gevolg zijn van de depressie. Dit kwalitatieve onderzoek gaat over deze ‘zelf-ziekte ambiguïteit’ bij mensen met (terugkerende) depressies: hoe gaan zij om met deze vragen, welke strategieën hebben ze hiervoor ontwikkeld, en welke rol spelen naasten (partners, familie, vrienden, hulpverleners) hierbij?

Workshops

Dwang, een veelkoppig monster. Door drs. Menno Oosterhoff Kinderpsychiater, Accare. Download presentatie

Dwang kan zich op vele manieren presenteren. Hoe zie je door de bomen het bos? Mogelijke indelingen worden besproken. Ook komt de vraag aan de orde of er ondanks alle verschillen toch een GGD is, een grootste gemeenschappelijke deler, een factor, die voor iedere dwangpatiënt herkenbaar is.

Diagnostiek en behandeling van slaap binnen de psychiatrie. Door drs. Myrthe van Eerdt & Dr. Martijn Arns, Brainclinics. Download presentatie Myrthe van Eerdt/Download presentatie Martijn Arns

We brengen 30% van ons leven door in slapende toestand en slaap is een belangrijke component van ons algemeen functioneren. Wanneer psychische problemen ontstaan, heeft dit vaak ook een negatieve invloed op slaap. Bij veel van de DSM-5 classificaties zijn slaapproblemen dan ook onderdeel van de diagnostische criteria. Slaapproblemen kunnen echter vaak juist bepaalde psychische klachten veroorzaken, verergeren of in stand houden. In deze workshop is daarop ingegaan en werden concrete handvatten geboden voor het herkennen, behandelen en eventueel voorkomen van slaapproblemen in een psychiatrische setting.

E-health: de COVID-19 ervaring: eerste ervaringen van louter digitaal behandelen. Door Rianne Verbong, cognitief gedragstherapeutisch werker & Maarten Kaarsemaker, klinisch psycholoog, Centrum Angst- en Dwangstoornissen, VVGi.
 Download presentatie Rianne Verbong/Download presentatie Maarten Kaarsemaker

In deze workshop lieten de onderzoekers zien hoe ze hun klinisch cognitief gedragstherapeutische behandeling omgezet hebben naar louter digitaal behandelen. Ze begonnen met vitale therapieonderdelen digitaal aan te bieden, de exposure en psychotherapie, vrij snel voegden ze meer op holding gerichte onderdelen toe zoals gezamenlijk eten en vrije digitale momenten met de groep en ook PMT en creatieve therapie. Cliënten gaven aan deze elementen ook als zeer waardevol te ervaren.
 Deze gedigitaliseerde klinische behandeling bleek echter niet voor alle cliënten werkzaam, er werden meer suïcidegedachten gerapporteerd en twee cliënten bleken meer concrete holding nodig te hebben bij het uitvoeren van hun exposure. Kort beschreven de sprekers een cliënt die niet voldoende aan de digitale vorm had en naderhand wel profiteerde van een klinische behandeling en een cliënt die toch veel beleefde aan de digitale vorm en ervan profiteerde. In de workshop lieten de sprekers zien zien hoe zij e.a. uitvoerden, gaven tips hoe toch holding geboden kan worden met digitaal werken en werd geoefend met exposure uitvoeren op afstand.

De behandeling van kinderen en jongeren met een dwangstoornis. Door Senna Bommeljé,  Marjolein Bus en Carina Sier, Landelijk team Levvel (voorheen De Bascule).

Cognitieve gedragstherapie (CGt) is de behandeling van eerste keuze voor de dwangstoornis. Bij het expertisecentrum DAT (Dwang, Angst, Tics) van Levvel (voorheen de Bascule) worden veel kinderen en jongeren met dwangklachten behandeld. Soms werkt de standaardbehandeling, maar helaas niet altijd. Dan proberen we andere manieren te vinden om de dwang te bedwingen, zoals een korte intensieve groepsbehandeling, een lange intensieve behandeling, of medicatie. De SPACE-methode kan zowel een aanvulling zijn op de CGt, maar ook een uitkomst bieden wanneer de jongere nog niet in behandeling wil, maar de ouders wel. 
In deze workshop legden de sprekers uit hoe deze behandelingen eruitzien, waarom ze werken en kregen deelnemers de kans om onderdelen van de behandeling zelf te ervaren. Een interactieve workshop met ruimte voor eigen casuïstiek en ervaringen uit de praktijk.

Inference Based Approach (IBA) versus Cognitieve gedragstherapie bij OCD. Door dr. Henny Visser, psychotherapeut, Marina de Wolfcentrum, GGZ Centraal.Download presentatie

De Inference Based Approach (IBA) is een nieuwe psychologische behandeling voor mensen met dwangklachten. Er komt helemaal geen exposure aan te pas. De therapie spitst zich toe op de twijfel die mensen ervaren en leert hen twijfel op te lossen door te vertrouwen op wat je ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft en op wat je van binnen waarneemt. Omdat dwang er met een goed verhaal voor zorgt dat het lijkt dat die waarneming geen zekerheid biedt, leert IBA mensen ook om opgewassen te raken tegen de overtuigingskracht van ‘obsessieve verhalen’. In deze workshop kregen deelnemers uitleg en een oefening waardoor duidelijk wordt hoe IBA werkt. Ook ging het over het verschil met cognitieve gedragstherapie (CGT) en het onderzoek dat nu in Nederland wordt uitgevoerd naar de effectiviteit en het werkingsmechanisme van IBA en CGT.

Psychotrauma: een transdiagnostische risicofactor voor lichamelijke en psychische gezondheid. En: Trauma behandelen tijdens slaap, kan dat? Voorzitter: prof. dr. Ton van Balkom, hoogleraar psychiatrie VUMC en GGZ inGeest; sprekers: dr. Hein van Marle, GGz inGeest en dr. Kathleen Thomaes, Sinai Centrum. Download presentatie Hein van Marle

Het doormaken van psychotrauma in de kindertijd voorspelt zowel een slechtere psychische als somatische gezondheid. Mensen met een psychotraumaverleden hebben een grotere kans op vele psychische aandoeningen als psychosen, stemmingsstoornissen, angststoornissen en somatische symptoomstoornissen en op somatische ziekten als diabetes mellitus, hypertensie, obesitas en onverklaarde pijnen. Bovendien is de levensverwachting van mensen met psychotrauma ongeveer 10 jaar korter dan voor niet getraumatiseerden. In het eerste deel van deze workshop werd ingegaan op deze verschijnselen en werden enige verklaringsmodellen voor het grote scala aan gevolgen van psychotrauma gepresenteerd. In het tweede deel van de workshop werd stilgestaan bij de rol van slaap in het verwerken van traumatische herinneringen. Aan de hand van een aantal klassieke experimenten werden eerst de basisprincipes van geheugenconsolidatie en –reconsolidatie uitgelegd, inclusief recent onderzoek wat laat zien dat je deze geheugenprocessen kan manipuleren tijdens slaap (targeted memory reactivation). Verstoringen in geheugen(re)consolidatie en -extinctie werden vervolgens gelinkt aan het ontstaan en aanhouden van intrusieve PTSS klachten. Vanuit deze theorie volgde de vertaalslag naar behandeling van PTSS. Deelnemers kregen inzicht in het werkingsmechanisme (maar ook de beperkingen) van huidige behandelvormen van PTSS. Tot slot werd gebrainstormd over nieuwe, theorie-gedreven behandelvormen van PTSS, waarbij farmacologische en gedragsmatige interventies tijdens slaap (zoals targeted memory reactivation) centraal stonden.

Emoties en eieren – de transdiagnostische Barlow-methode. Door Machteld van der Sluijs, klinisch psycholoog; Nienke Koopmans, GZ-psycholoog, Altrecht.

Op de poliklinieken in Utrecht Lunetten van Altrecht is er binnen het behandelaanbod een transdiagnostische groepsbehandeling, 2 x per week, 3 maanden. Deze groepsbehandeling is bedoeld voor cliënten met angst- en/of stemmingsstoornissen, juist ook wanneer eerdere (CGt-)behandelingen onvoldoende hebben geholpen.
We werken met het transdiagnostische “unified protocol” van Barlow. Dit is niet een hele nieuwe werkwijze, maar wel verfrissend, werkzaam en inspirerend voor zowel de cliënten als de behandelaren. In de workshop lieten de sprekers onder andere middels rollenspelen zien hoe zij gebruikmaken van het transdiagnostische model in combinatie met individuele doelen en de groep.

Posters

Dit jaar werd de posterprijs gewonnen door Dorien Smit met haar poster over het onderzoek naar het platform Depressie Connect. Vanwege de coronamaatregelen was het niet mogelijk om een postermarkt te maken. Daarom hebben de posterhouders pitches opgenomen waarin zij hun poster toelichtten. Hieronder kun je de posters bekijken:

• RESET psychotherapie REStoring mood after Early life Trauma De effectiviteit van traumagerichte psychotherapie bij patiënten met een depressie en een jeugdtrauma. Door Anouk Gathier. Download
• RESET – medicatie REStoring mood after Early life Trauma Glucocorticoïde Receptor (GR) blokkade als gerichte behandeling bij patiënten met een depressie en jeugdtrauma door Felix Linsen. Download
• PITA studie Pharmacogenetics for Individualized Tricyclic Antidepressant dosing door Niels Vos. Download
• Opera: Landelijk onderzoek naar effecten en afbouw van antidepressiva door Mariska Bot. Download
• Retrospectief descriptief onderzoek naar patiënten gezien op een academische poli Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie (POP-poli) door Anne Smits. Download
• Een klinische trial naar het effect van niet invasieve hersenstimulatie op OCS door Sophie Fitzsimmons. Download
• A qualitative evaluation of ‘Depression Connect: an online peer support community for people with depression. Door Dorien Smit. Download
• Mario: Mood and Resilience in Offspring door Annabel Vreeker. Download

Accreditatie

Accreditatie is toegekend door de FGzPt (5 punten), de NVvP (5 punten) en VGCt (5 punten).

Op 11 oktober 2019 organiseerde NedKAD de conferentie ‘Behandeling onder de loep!’  In de Observant in Amersfoort kwamen 97 deelnemers bijeen voor een programma dat zich toespitste op de voor- en nadelen van psychotherapie, antidepressiva bij angst en depressie en lotgenotencontact.  Sprekers waren onder anderen Frenk Peeters over psychotherapie, Christiaan Vinkers over medicatie en Sander Pronk over het patiëntenperspectief. Ook waren er workshops over afbouw van antidepressiva, het rotatiemodel bij psychotherapie en over rTMS-behandeling.
 Zoals andere jaren begon de conferentie met een aantal presentaties van recent onderzoek op het gebied angst, dwang, trauma en depressie.

Posterprijs voor arrIBA

Vijf posters konden tijdens de pauzes van conferentie worden bekeken. Het publiek kon stemmen op de poster die hen het meest aansprak. De winnende  poster kreeg de publieksprijs. Dit jaar betrof het de poster over: Alternative treatment to Reduce chronicity in OCD: Research Into Brain response and Adequacy of treatment (arrIBA) van Nadja Wolf (GGZ Centraal). In het onderzoek worden de volgende vragen beantwoord:

• Is IBA even effectief als CGT?
• Is IBA beter te verdragen dan CGT?
• Wat zijn de neurocognitieve werkingsmechanismen van IBA?
• Zijn er klinische, demografische of neurobiologische kenmerken die behandelsucces voorspellen?

Gepresenteerde posters:

• Orale esketamine voor patiënten met een therapieresistente depressie. S.Y. Smith-Apeldoorn, J.K.E. Veraart, M. aan het Rot, J. Kamphuis, R.A. Schoevers (Universiteit van Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen). Download poster
• Doorbreek Dwang Digitaal. Personalized exposure and ESM feedback versus exposure as usual for OCD. Elena Hoogerwerf. (PsyQ Den Haag, Leiden University). Download poster
• De effectiviteit en veiligheid van psilocybine bij patiënten met een hardnekkige depressie. M. Hofman, J. Kamphuis, R.A. Schoevers, P. Ywema, M. Koolen, M. Somers, F. van der Does, N. van der Wee (Universitair Medisch Centrum Groningen, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Leids Universitair Medisch Centrum). Download poster
• Alternative treatment to Reduce chronicity in OCD: Research Into Brain response and Adequacy of treatment (arrIBA). N. Wolf, E. Koenen, H. Visser, T. van Balkom, O, van den Heuvel, P. van Oppen (VU AMsterdam, GGZ Centraal). Download poster
• Treatment with esketamine nasal spray may provide additional advantages for patients suffering from TRD. Premika Boedhoe (Janssen)

Onderzoekspresentaties

EEG-biomarkers in depressiebehandeling en implementatie in een reguliere gezondheidszorginstelling. Door: drs. Nikita van der Vinne, Synaeda/Brainclinics/Universiteit Twente. Download presentatie

Subklinische EEG-afwijkingen en frontale alfa asymmetrie (FAA) bleken eerder potentiële predictoren te zijn voor behandeluitkomst met escitalopram, sertraline of venlafaxine. De eerste bevindingen van een lopend, naturalistisch opgezette studie naar de implementatie van deze EEG-maten in het diagnostiek- en behandelproces bij depressie werden gepresenteerd.

Kortdurende 4-8 daagse intensieve behandeling voor patiënten met obsessieve-compulsieve stoornis of paniekstoornis met of zonder een eerdere behandeling: een open trial naar effect en feasibility. Door dr. Mirjam Kampman, Pro Persona: Expertise Centrum voor angst, dwang en PTSS Overwaal. Download presentatie

In Overwaal werd een kortdurende intensieve ambulante behandeling voor OCD en paniekstoornis ontwikkeld. Inmiddels hebben meer dan 100 patiënten met OCS en 75 met paniekstoornis deelgenomen aan de behandeling. Voor en na de behandeling werden de Y-BOCS of PDSS afgenomen. Daarnaast werden na 3 en 6 maanden en één jaar opnieuw de klachtenschalen afgenomen. De resultaten van deze behandeling zijn goed en worden goed door de patiënt ontvangen worden. De opzet van de behandeling werd gepresenteerd.

Metacognitieve therapie bij obsessief-compulsieve stoornis. Door Kim Melchior, MSc., PsyQ / promovendus Erasmus Universiteit Rotterdam / specialismegroep angst&dwang Parnassiagroep. Download presentatie

Cognitieve gedragstherapie in de vorm van exposure met responspreventie (ERP) is de psychologische behandeling van eerste voorkeur bij patiënten met een obsessief compulsieve stoornis. Ondanks de aangetoonde werkzaamheid van ERP is verbetering van effectiviteit gewenst, gezien het relatief bescheiden percentage patiënten dat na ERP daadwerkelijk hersteld is van de klachten (60%). Een veel belovende nieuwe benadering binnen het cognitief gedragstherapeutische referentiekader is metacognitieve therapie. In deze presentatie werd deze benadering kort gedemonstreerd.

Verbeteren van gedeelde besluitvorming bij het bespreken van afbouwen van antidepressiva. Door Carolien Wentink, MSc., psycholoog en onderzoeker Radboud UMC. Download presentatie

Resultaten van de studie naar aspecten die de gedeelde besluitvorming bij het bespreken van afbouwen van antidepressiva kunnen verbeteren. Vanuit het perspectief van zowel patiënten als zorgprofessionals, via de methode concept mapping, zijn onderwerpen en thema’s gegenereerd die het gesprek tussen patiënt en professional over het al dan niet afbouwen van antidepressiva faciliteren.

Patients’ and professionals’ evaluation of a guided online relapse prevention program for anxiety and depression. Door drs. Esther Krijnen, GGZ inGeest, onderzoek en innovatie, afdeling Psychiatrie VUmc. Download presentatie

Omdat terugval bij angst- en depressieve stoornissen vaak voorkomt, is er een online terugvalpreventieprogramma ontwikkeld voor patiënten die hersteld zijn van een angststoornis of depressie, waarbij een praktijkondersteuner huisarts GGZ (POH-GGZ) begeleiding biedt. Er zijn gepaarde interviews gehouden met 13 patiënten en daarna met hun POH-GGZ om erachter te komen wat hun ervaringen met dit programma zijn. Hoewel het programma enthousiast wordt ontvangen, wordt het minder gebruikt dan verwacht. De POH-GGZ lijkt een belangrijke rol te spelen bij het motiveren van patiënten om met terugvalpreventie aan de slag te gaan.

Lezingen

Voor- en nadelen van psychotherapie. Door  prof. dr. Frenk Peeters, hoogleraar Behandeling van stemmingsstoornissen, MUMC+: afdeling Psychiatrie en Psychologie. Download presentatie

Psychotherapie is een effectieve wijze van behandelen van depressie met goede korte en lange termijn effecten. In vergelijking met bijwerkingen van antidepressiva is over de mogelijke bijwerkingen van psychotherapie voor depressie heel weinig bekend. Aandacht voor het verminderen ervan kan niet alleen bijdragen aan vermindering van schadelijke effecten van therapie maar juist ook bijdragen aan vergroting van de effectiviteit van psychotherapie. Er is echter geen eensluidende definitie en de prevalentie is onbekend. Het kan gaan om ongewenste of schadelijke gevolgen van een behandeling of onprofessioneel gedrag van de psychotherapeut. Het schaarse onderzoek geeft aan dat naar schatting 5-10 % van de patiënten die zijn behandeld met psychotherapie daar op lange termijn negatieve gevolgen van ervaren. In deze lezing werd ingegaan op de diverse vormen van bijwerkingen van psychotherapie en de patiëntengroepen c.q. patiënt-karakteristieken die een verhoogd risico op bijwerkingen met zich mee brengen. Tot slot werden adviezen besproken die kunnen bijdragen aan het verminderen van bijwerkingen van psychotherapie.

Antidepressiva: vloek of zegen? Door dr. Christiaan Vinkers, psychiater Amsterdam UMC/ GGZ inGeest. Download presentatie

Over antidepressiva is traditiegetrouw veel te doen. Bij elke wetenschappelijke publicatie volgt een vertrouwde mediaschermutseling. Voor- en tegenstanders vliegen elkaar in de haren, de gebruikelijke mensen wordt naar hun vaak al even gebruikelijke mening gevraagd en kort-door-de-bocht-conclusies worden vaak niet geschuwd. Ondertussen blijven patiënten in verwarring achter: wie moeten ze nu geloven? Deze lezing zet feit en fictie op een rijtje als het gaat om antidepressiva met een gewogen oordeel van de wetenschap en concrete adviezen. Dat gaat over wanneer je voor een antidepressivum kiest, hoe goed ze werken, maar ook over hoe lang het duurt voordat ze werken. Is het zinvol om de dosering gedurende de behandeling op te hogen? En wanneer wissel je precies van antidepressivum, en hoe doe je dat? Leiden antidepressiva tot agressie en suïcidaliteit? En wanneer bouw je antidepressiva weer af, en hoe doe je dat? Laten we het antidepressivadebat inhoudelijk voeren op basis van eerlijke cijfers en openheid over de beperkingen in het bewijs. De gepolariseerde toon zorgt dat patiënten uiteindelijk niet meer weten wie ze moeten geloven. Er zijn goede redenen zijn om géén antidepressiva te gebruiken, maar ook goede redenen om ze wél te gebruiken. Maar bovenal: als je antidepressiva voorschrijft, doe het op een logische manier die in overeenstemming is met het wetenschappelijk bewijs.

Delen is herstellen! Door Sander Pronk, directeur Angst Dwang en Fobie stichting en Twan van der Steen, ervaringsdeskundige

Herstel is breder dan remissie. Herstel is het te boven komen van een angststoornis als een ingrijpende gebeurtenis in het persoonlijk leven. Het betekent dat geluk beleven (kwaliteit van leven), doelen nastreven (zingeving) en het hebben van zinvolle relaties en activiteiten (sociaal-maatschappelijk participeren) in de behandeling worden meegenomen of behandeldoel kunnen zijn. Van hulpverleners wordt verbinding en creativiteit gevraagd om samen met de patiënt vormen van behandeling of begeleiding te vinden of te ontwikkelen die op de vraag van patiënten en/of hun naastbetrokkenen aansluit (Zorgstandaard Angstklachten en angststoornissen). De ADF stichting werkt steeds meer samen met hulpverleners bij het inzetten van ervaringsdeskundigheid bij herstelondersteunende zorg. Naast (h)erkenning biedt het delen van (herstel)ervaringen biedt perspectief en praktische ondersteuning; delen is herstellen!

Workshops

Het therapeutrotatiemodel in de behandeling van PTSS. Door drs. Pauline Jacobs, klinisch psycholoog en psychotherapeut Pro Persona, Overwaal Expertisecentrum angst, dwang en PTSS

Binnen het therapeutrotatiemodel wordt één patiënt door een team van therapeuten behandeld, waarbij het dan een individuele traumabehandeling betreft. Dit model druist in tegen de opvatting dat er een vertrouwensband tussen patiënt en diens behandelaar dient te worden opgebouwd alvorens traumagerichte behandeltechnieken in te zetten bij (ernstig) getraumatiseerde patiënten. In deze workshop werd het therapeutrotatiemodel uitgelegd en werden er rollenspellen gedaan, waarbij deelnemers korte imaginaire exposure-oefeningen op elkaar toepasten. Het doel daarvan is om eigen opvattingen (van therapeuten) over het therapeutrotatiemodel onder de loep te kunnen nemen.

Mogelijke strategieën bij het afbouwen van antidepressieve medicatie (ADM). Door Carolien Wentink, MSc., psycholoog en onderzoeker Radboud UMC

Welke verwachtingen, mogelijkheden en onmogelijkheden kun je tegenkomen bij het ondersteunen van patiënten die hun antidepressiva willen afbouwen? Hoe zou je deze kunnen begeleiden? Aan bod kwamen onder andere:
-psycho-educatie ten aanzien van afbouw ADM en mogelijk nocebo-effect; -motivatoren van de patiënt om al dan niet te willen afbouwen; -dosering, tempo en individuele afbouwschema’s; -signalerings- en terugvalpreventieplan; -omgaan met onttrekkingsverschijnselen en kans op terugval; -omgaan met mogelijke terugkeer van (voorheen afgevlakte) emoties; -vormen van persoonlijke begeleiding; -monitoring.

rTMS bij de behandeling van depressie: achtergronden huidige stand van de evidentie en nieuwe ontwikkelingen. Door dr. Martijn Arns, directeur en onderzoeker: Onderzoeksinstituut Brainclinics en onderzoeker Afd. Experimentele Psychologie, Universiteit Utrecht.

Sinds medio 2017 komt rTMS (repetitieve transcraniële magnetische hersenstimulatie) in combinatie met cognitieve gedragstherapie voor vergoeding in aanmerking voor de behandeling van therapieresistente depressies in de specialistische ggz in Nederland. In deze workshop werd een korte introductie gegeven van wat rTMS is, gevolgd door aanbevelingen voor de toepassing bij depressie alsmede nieuwe ontwikkelingen inzake personalisering en optimalisering van de rTMS behandeling.

Accreditatie

Accreditatie is toegekend door Verpleegkundig Specialisten Register (5 punten), de FGzPt (7 punten), VGCt (5 punten), NVvP (5 punten) en  het Kwaliteitsregister V&V en Register Zorgprofessionals (5 punten).