Behandeling depressie
Deskundigen in Nederland hebben richtlijnen opgesteld voor de behandeling van depressie.
Deze richtlijnen geven advies over de beste manieren om depressie te behandelen, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. De behandeladviezen die we hier geven, sluiten aan bij deze richtlijnen.
Het is belangrijk om te weten dat veel depressies na verloop van tijd vanzelf overgaan. Een behandeling is dus niet altijd de enige manier om van een depressie af te komen.
Er zijn verschillende behandelmogelijkheden voor depressie:
- Psychologische behandeling
- Behandeling met medicijnen
- Behandeling met repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS)
Samen met je arts of hulpverlener kun je kiezen voor een van deze behandelingen of een combinatie ervan, afhankelijk van de ernst van je depressie.
Bij een lichte depressie heeft een psychologische behandeling meestal de voorkeur. Dit komt omdat na de behandeling de kans kleiner is dat de klachten terugkomen. Tijdens de behandeling leer je zelf methoden om met je depressie om te gaan. Een psychologische behandeling zoals gedragstherapie, cognitieve gedragstherapie, interpersoonlijke therapie of psychodynamische therapie wordt daarom aanbevolen.
Bij een matige of ernstige depressie kun je samen met je hulpverlener kiezen tussen een psychologische behandeling of behandeling met medicijnen. In sommige gevallen kan een combinatie van beide behandelingen geschikter zijn, vooral als je opnieuw een matige of ernstige depressie ervaart.
Psychologische behandeling bij depressie
Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie bestaat uit twee delen: cognitieve therapie en gedragstherapie.
Lees meerBij cognitieve therapie leer je om negatieve gedachten te veranderen die je somber maken. Als je in staat bent om die gedachten te veranderen, zul je merken dat je je minder depressief voelt. Samen met je behandelaar ga je op zoek naar gedachten die je somber maken, bijvoorbeeld als je denkt dat je niets waard bent en daarom maar beter niets kunt doen. Om succes te behalen met cognitieve therapie, is het belangrijk dat je ook thuis werkt aan het veranderen van je gedachten. Je kunt bijvoorbeeld een dagboek bijhouden van situaties waarin je je somber voelt en welke gedachten daarbij horen. Of je kunt de opdracht krijgen om in het dagelijks leven te testen of bepaalde overtuigingen die je hebt ook echt kloppen (bijvoorbeeld, als je bang bent dat iemand boos wordt als je een verzoek weigert, kun je in de praktijk toetsen of dat werkelijk zo is).
Bij gedragstherapie wordt het gedrag aangepakt dat bij de depressie hoort. Lusteloosheid, jezelf terugtrekken en het vermijden van activiteiten houden de depressie in stand. Tijdens deze behandeling zal de behandelaar je aanmoedigen en stimuleren om weer dagelijkse activiteiten op te pakken, ook dingen die potentieel plezierig zijn. Je zult merken dat wanneer het je lukt om actiever te worden, je stemming vaak verbetert.
Interpersoonlijke therapie
Deze therapievorm gaat over het belang van goede en bevredigende relaties met andere mensen om goed te kunnen functioneren. Soms gebeuren er dingen in het leven, zoals het overlijden van iemand, het verlies van werk of veranderingen in relaties, waardoor deze contacten met anderen minder worden.
Lees meerEen kenmerk van depressie is dat mensen zich juist terugtrekken en geen of onbevredigende contacten meer hebben. De interpersoonlijke therapie bestaat uit drie delen. De therapie begint met een intakegesprek waarin je praat over de depressie en wat daarbij hoort. Je kijkt ook naar hoe je contacten met anderen verlopen en kiest een probleemgebied om aan te werken. Het probleem kan bijvoorbeeld gaan over een collega, je partner, je kind, of het opnieuw vormgeven van contacten met anderen na grote veranderingen zoals ziekte, verhuizing of met pensioen gaan. Nadat je een probleem hebt gekozen, gaan we verder met de behandelfase. In deze fase analyseert de therapeut samen met jou het gekozen probleem en werk je samen aan oplossingen. Deze oplossingen pas je vervolgens buiten de therapie toe. De therapie eindigt met een afrondingsfase waarin je terugkijkt op hoe de verbeteringen tot stand zijn gekomen en bespreekt hoe je een terugval kunt voorkomen. Deze therapie bestaat meestal uit een vooraf bepaald aantal sessies, meestal 12 tot 16 gesprekken.
Psychodynamische therapie
Bij psychodynamische psychotherapie, ook wel inzichtgevende psychotherapie genoemd, wordt gekeken naar depressie als een signaal van dieperliggende problemen.
Lees meerIn deze vorm van therapie gaat het om begrijpen welke diepgewortelde manieren van voelen, denken en handelen aan de basis liggen van je depressie. Deze patronen zijn meestal onbewust. Het doel is om deze patronen te ontdekken en te veranderen, zodat je depressieve klachten verminderen en je beter kunt functioneren.
Tijdens de sessies is het heel belangrijk dat je je vrij voelt om alles te vertellen wat er in je omgaat. Je kunt herinneringen, gevoelens, gedachten, fantasieën en dromen bespreken. Deze kunnen gaan over situaties in je leven, maar ook over de relatie met je behandelaar.
Het is essentieel dat je open en eerlijk bent, zodat je kan leren begrijpen waarom je depressieve klachten hebt ontwikkeld en waarom ze blijven bestaan.
Hoe lang duurt een psychologische behandeling?
Normaal gesproken bestaat een behandeling uit tien tot twintig individuele gesprekken, meestal één keer per week. Deze gesprekken duren ongeveer drie kwartier tot een uur. Soms zijn slechts enkele gesprekken voldoende, maar in andere gevallen kan de behandeling enkele maanden duren. Soms wordt er ook groepstherapie aangeboden.
Als de psychologische behandeling niet effectief is, kan er besloten worden om medicatie te proberen of een combinatie van psychotherapie en medicatie.
Behandeling met medicijnen bij depressie
In onze hersenen zijn stoffen actief die ervoor zorgen dat de verschillende delen van onze hersenen goed met elkaar kunnen praten. Deze stoffen worden ook wel boodschapperstoffen of neurotransmitters genoemd. Ze spelen een belangrijke rol bij het regelen van gevoelens zoals angst en somberheid. Serotonine en noradrenaline zijn voorbeelden van deze stoffen.
Medicijnen die invloed hebben op deze neurotransmitters kunnen helpen bij de behandeling van een depressie. Artsen schrijven deze medicijnen voor bij ernstige depressies. Er zijn verschillende soorten antidepressiva. Je arts zal je uitleg geven en advies geven over welk medicijn het beste bij jouw situatie past.
Als je twee onsuccesvolle behandelingen hebt gehad, kun je kiezen voor rTMS. Dit staat voor repetitieve transcraniële magnetische stimulatie. Bij deze methode worden magnetische velden gebruikt om de hersenen van buitenaf te beïnvloeden.
Bij rTMS worden herhaaldelijk pulsen van magnetische stimulatie gegeven, waardoor de effecten langere tijd kunnen aanhouden. Deelnemers krijgen gedurende twee tot zes weken meerdere keren per week een rTMS-behandeling. Onderzoek heeft aangetoond dat TMS een significant positief effect heeft op depressieve symptomen, en de resultaten voor dwangklachten zijn veelbelovend. In Nederland wordt rTMS vergoed door verzekeraars voor de behandeling van depressie na twee onsuccesvolle behandelingen met bewezen effectieve behandelingen (zowel medicatie als psychotherapie).
Naast medicatie en rTMS zijn er ook andere behandelingen voor depressie:
- Sint-Janskruid: Voor mensen met een lichte tot matige depressie kan Sint-Janskruid op korte termijn effectief zijn. Het is echter nog niet duidelijk of het op lange termijn werkt. Het voordeel van Sint-Janskruid is dat het weinig bijwerkingen heeft.
- Lichttherapie: Lichttherapie wordt aanbevolen voor mensen met een winterdepressie, een vorm van depressie die seizoensgebonden is. Hierbij zit je gedurende een aantal dagen voor een speciale lamp.
- Hardlooptherapie: Verschillende vormen van lichamelijke activiteit lijken een positief effect te hebben bij de behandeling van depressie. Een van deze vormen is hardlooptherapie, waarbij je regelmatig gaat hardlopen en geleidelijk je conditie opbouwt, alleen of in een groep.
- Elektroconvulsietherapie (ECT): In sommige gevallen kan elektroconvulsietherapie worden overwogen. Dit wordt gebruikt wanneer er sprake is van levensbedreigende situaties of bij patiënten met een therapieresistente depressie waarbij andere behandelingen niet hebben geholpen. ECT wordt uitgevoerd onder narcose door een ervaren psychiater in een geschikte instelling.