2022: Tweede dag van de dwang
Op 25 maart 2022 organiseerde OCDnet, een werkgroep van NedKAD, de Tweede Dag van de Dwang. Deze dag stond in het teken van ontmoeting en gaf een overzicht van wat er in Nederland te doen is op het terrein van OCD. De dag werd bezocht door patiënten, naasten en professionals. Dagvoorzitters waren Hanna Damwichers en Menno Oosterhoff. De Dag was tevens een startmoment van de TETRO-studie, een grote studie naar de werking van TMS (Transcraniële magnetische stimulatie) bij resistente OCD. De ADF stichting maakte een mooi verslag van deze dag waar we met een goed gevoel op kunnen terugkijken. De dag werd geopend door Ton van Balkom, voorzitter OCDnet en bestuurslid NedKAD. Hieronder wordt een impressie gegeven van wat er op het programma stond. Van enkele programma-onderdelen is de presentatie vrijgegeven.
TETRO Studie, (TMS voor Exposure Treatment Resistant OCD). Door prof. dr. Odile A. van den Heuvel, psychiater / hoogleraar Neuropsychiatrie, Amsterdam UMC, Tjardo Postma, MSc., arts in opleiding tot psychiater (aios) en promovendus bij GGZingeest en Amsterdam UMC, en drs. Geert-Jan Dussel, ervaringsdeskundige bij de ADF Stichting.
Transcraniële magnetische stimulatie (TMS) is een niet-invasieve manier van hersenstimulatie die toenemend terrein wint in de psychiatrie en neurologie. Niet-invasief betekent dat de patiënt hiervoor niet geopereerd hoeft te worden. In onze bijdrage zullen we stilstaan bij de werking van TMS, de toepassing bij OCD, de ervaringen op basis van de mono-center TIPICCO-trial en de plannen voor de multi-center TETRO-trial. Geert-jan Dussel vertelde over zijn ervaringen met TMS. Download de presentatie
Neurochirurgische behandeling van OCD. Door drs. D.L. Marinus Oterdoom, neurochirurg, UMC Groningen en Bart de Beurs, ervaringsdeskundige en auteur van het boek Operatie Angst – Hoe Deep Brain Stimulation mij verloste.
Het UMCG hoopt in 2022 te gaan starten met Deep Brain Stimulation (DBS) operaties voor OCD. In andere Nederlandse ziekenhuizen – en dan met name het Amsterdam UMC – wordt dit al meerdere jaren succesvol gedaan. Bij deze operaties worden elektroden diep in de hersenen geplaatst. De elektroden worden verbonden met een stroombron die onder de huid wordt geplaatst. Via de elektroden kan elektrische stroom worden toegediend aan heel precies uitgekozen gebieden in de hersenen, waardoor OCD-klachten kunnen verbeteren. Marinus Oterdoom liet in zijn presentatie zien hoe dit in zijn werk gaat. Bart de Beurs vertelde over zijn ervaringen.
Angst Dwang en Fobie Stichting . Ellemieke van de ADF Stichting gaf een presentatie over de ADF in de samenleving, over wat de ADF kan betekenen voor patiënten, hun naasten en behandelaars. Download presentatie
Het SPACE programma voor ouders van kinderen/jongeren met OCS. Door Carina Sier, ambulant hulpverlener/cognitief gedragstherapeutisch medewerker bij het Landelijk Team en DAT (= dwang, angst, en tics) expertise centrum van Levvel in Amsterdam.
OCS bij kinderen/jongeren heeft een enorme impact op hun ouders en gezin. De dwanggedachten en dwanghandelingen kunnen het hele leven van het gezin beïnvloeden en dwingt ouders vaak tot het doen van aanpassingen aan hun gezinsstructuur. Om ouders van kinderen/jongeren met OCS daar goed in te coachen heeft Levvel het innovatieve behandelprogramma SPACE (= Supportive Parenting for Anxious Childhood Emotions) van Eli Lebowitz en Haim Omer, overgenomen en geïmplementeerd. Dit programma is gebaseerd op cognitieve gedragstherapie (CBT) en Nonviolent Resistance. SPACE biedt ouders handvatten om hun kind aan te moedigen hun angst en dwang te overwinnen. In deze korte presentatie liet Carina Sier wat principes van deze methode die we sinds mei 2019 in Levvel gebruiken zien.
Perinatale OCD (OCD in of na de zwangerschap). Door Marjolijn Kraaij, ervaringsdeskundig voorlichter en lotgenotencontactbegeleider bij de ADF stichting.
Marjolijn vertelde over haar ervaringen met perinatale OCD, over professionele hulp en de rol van lotgenotencontact voor haar herstel.
Lotgenotencontact waar en wanneer je maar wilt. Door Hanna Damwichers, projectleider OCDcafé en ervaringsdeskundige angst en dwang bij de ADF Stichting.
Met OCDcafé maakt de ADF Stichting lotgenotencontact 24/7 online toegankelijk voor iedereen die te maken heeft met dwang. Hanna, die samen met Menno Oosterhoff het initiatief nam tot OCDcafé, vertelde over de totstandkoming van het project en ging live in gesprek met een aantal deelnemers en gespreksleiders.
Wat is de rol van signaalstoffen bij een obsessieve compulsieve stoornis en hoe worden deze gemeten? Door: Drs. Niels T. de Joode, promovendus, Amsterdam UMC / Vrije Universiteit, afdeling Anatomie en Neurowetenschappen / afdeling Psychiatrie.
De hersenen gebruiken signaalstoffen (neurotransmitters) om hersendelen met elkaar te laten communiceren. Bij mensen met OCD is er mogelijk een verstoring van deze signaalstoffen opgetreden. Sinds kort is het mogelijk om met behulp van een techniek, die functionele Magnetic Resonance Spectroscopy (fMRS) heet, op een MRI scanner de verandering in de concentratie van signaalstoffen in de hersenen te meten. Door deze nieuwe techniek te combineren met een taak die dwangsymptomen uitlokt, hopen we een beter inzicht te krijgen hoe de concentraties van deze signaalstoffen veranderen tijdens het ervaren van dwang.
Doorbreek Dwang Digitaal: gepersonaliseerde exposure met feedback versus standaard exposure. Door Elena Hoogerwerf, MSc., promovendus PsyQ Den Haag. Download presentatie
In deze presentatie werd het ontwerp gepresenteerd van een klinische trial die momenteel uitgevoerd wordt op de afdeling Angststoornissen in Den Haag. In deze trial wordt onderzoek gedaan naar gepersonaliseerde exposure voor patiënten met een obsessief-compulsieve stoornis. Exposure wordt gepersonaliseerd door middel van beeldbellen en feedback gebaseerd op experience sampling data. De smartphone-applicatie NiceDay wordt gebruikt om exposure te geven en om experience sampling data te verzamelen.
arrIBA: ervaringsdeskundigen en onderzoekers zij aan zij in onderzoek naar IBA-behandeling voor de dwangstoornis. Door: Nadja Wolf, MSc, Arts in opleiding tot psychiater & PhD-student, GGz Centraal. Download presentatie
De standaard behandeling voor een dwangstoornis is Cognitieve Gedragstherapie (CGt) met exposure. Hoewel CGt effectief is voor veel patiënten is er ook een groep mensen voor wie het niet (voldoende) werkt of die de exposure niet durven aangaan. Mogelijk profiteert deze groep patiënten wel van een nieuwe behandelmethode, Inference Based Approach (IBA), een cognitieve therapie zonder exposure. Binnen een groot landelijk samenwerkingsverband loopt momenteel de arrIBA-studie om te onderzoeken of IBA even effectief is als CGt in het behandelen van een dwangstoornis. Nadja Wolf vertelde over dit onderzoek en over hoe ervaringsdeskundigen de kwaliteit van het onderzoek vergroten.
COCON-OCD: Wat is de rol van het gevoel van zekerheid in obsessieve-compulsieve stoornis? Door drs. Monja Hoven, promovenda Amsterdam UMC, locatie AMC afdeling Psychiatrie, Universiteit van Amsterdam.
Zekerheid willen hebben in je keuzes en handelingen: het is een bekend fenomeen bij OCS. Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat patiënten met OCS vaak te onzeker zijn over hun beslissingen. In de COCON studie onderzoeken wij momenteel verschillende zaken omtrent zekerheid in OCS. We onderzoeken wat de rol van context is in de inschatting van zekerheid, hoe zekerheid samenhangt met leren, hoe zekerheid wordt gebruikt om ‘changes of mind’ te reguleren en hoe zekerheid in keuzes samenhangt met globalere vormen van zekerheid. In deze presentatie ging Monja Hoven in op de onderzoeksvragen, hypotheses en de opzet van de studie.
Looking at main routes disruptions in OCD brain networks. Door Samantha Baldi, MSc, PhD Candidate at the Faculty of Psychiatry and Neuropsychology, Maastricht University.
Our brains are constantly stimulated by the environment. Stimuli that capture our attention may at first be processed by a specific system, but information on what these stimuli are and how to respond to them is quickly shared across all brain regions. An intricate, highly efficient network of connections allows information to travel from one side to another. Research has shown that this system might be malfunctioning in several psychiatric disorders. We investigated whether this was the case in OCD as well. (Deze presentatie was in het Engels).
EMDR bij OCD (Flash forward): Rampbeelden verzwakken bij OCD. Door drs. Leonieke Vet, klinisch psycholoog, Accare, Groningen.
Mensen met OCD hebben mensen soms rampbeelden over de toekomst en proberen door handelingen uit te voeren deze ramp te voorkomen. Deze presentatie gaat over het toepassen van de Flash Forward bij rampbeelden en hoe deze behandeling mogelijk ook een rol kan spelen bij de behandeling van OCD.
Kortdurende Intensieve (thuis-) behandeling van Overwaal. Door Mirjam Kampman, Klinisch Psycholoog en wetenschappelijk onderzoeker ProPersona Overwaal expertisecentrum voor angst, dwang en PTSS, met medewerking van een ervaringsdeskundige. Download presentatie
Bij polikliniek Overwaal worden intensieve (thuis)behandelingen van 4-8 hele dagen uitgevoerd, waarbij daar geoefend wordt waar dat nodig is. Soms is dat thuis, maar dat kan zeker ook op andere plaatsen of de behandellocatie zijn. Na de intensieve dagen volgen nog enkele boostersessies. Deze behandeling is voor volwassenen en kinderen vanaf 13 jaar die al eerder een cognitieve gedragstherapie behandeling voor dwangstoornis hebben gehad en op een afstand van minder dan 5 kwartier (auto) rijden van Nijmegen wonen (als het nodig is dat er thuis geoefend wordt). De resultaten van de behandelingen van volwassenen worden gepresenteerd en een ervaringsdeskundige die deze behandeling heeft gevolgd zal over haar ervaringen vertellen.
Intensieve thuisbehandeling bij kinderen en adolescenten. Door Anne Nijboer en Tineke, cognitief gedragstherapeutisch medewerkers, beiden werkzaam in het DAT team (dwang, complexe angst en tics) bij Accare Groningen.
Wanneer reguliere individuele CGT niet voldoende oplevert en er sprake is van complexe dwang bieden wij om hardnekkige patronen te doorbreken kortdurende intensieve thuisbehandeling vanuit het dwang team. Hierover vertellen wij meer vanuit het perspectief van de behandelaar en de cliënt/ouders.
Behandeling van dwang met IBA, therapeut en patiënt vertellen samen. Door dr. Henny Visser GGzCentraal Centrum voor Psychotherapie/Marina de Wolfcentrum en Jorn Weessies (ervaringsdeskundige).
IBA is een nieuwe psychotherapie voor dwangklachten. Mensen leren door een IBA-behandeling waarneming en zelfkennis te gebruiken om obsessieve twijfels op te lossen. Als er geen twijfel meer is, is er ook geen aandrang meer om een dwanghandeling uit te voeren. Iets doen wat je niet durft is er niet bij in een IBA behandeling. In de presentatie legt een therapeut het IBA model uit en vertelt een patiënt hoe hij behandeling van zijn dwangklachten met IBA heeft ervaren.
Wat was er verder?
In de hal was er gedurende de dag een informatiemarkt met een TMS demonstratie, waarbij het TETRO team beschikbaar was voor vragen, een stand met Virtual Reality, een druk bezochte stand van de ADF stichting, je kon boeken kopen van Uitgeverij Lucht, en er lagen OCDnet-folders en factsheets van NedKAD over behandeling van OCD. Ook was er in de pauze een spreekuur, waarbij bezoekers 10 minuten met een psychiater of psycholoog konden praten. Ook dit was druk bezocht.
Organisatie
OCDnet in samenwerking met de ADF Stichting en de onderzoekers van de TETRO-studie die in het voorjaar 2022 van start gaat. M.m.v. van UMCG en Uitgeverij Lucht. Ocdnet is een onderdeel van NedKAD