Vijf subtypes van depressie bij ouderen in kaart gebracht

Onderzoekers van Radboud UMC, ProPersona, Behavioural Science Institute Radboud Universiteit en UMCG hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het onderzoek naar depressie bij ouderen. Hun recente publicatie in Aging & Mental Health beschrijft hoe depressieve ouderen kunnen worden onderverdeeld in vijf subtypes op basis van cognitieve prestaties en specifieke depressieve symptomen. Daarnaast werd onderzocht hoe deze subgroepen reageerden op gedragsactivatie (Behavioural Activation, BA) vergeleken met gebruikelijke zorg (Treatment As Usual, TAU) in de huisartsenpraktijk.

Gedragsactivatie (BA) is een evidence-based psychologische behandeling die zich richt op het vergroten van positieve activiteiten en het doorbreken van vermijdingsgedrag om depressieve symptomen te verminderen. Gebruikelijke zorg (TAU, Treatment As Usual) omvat de standaardzorg zoals deze in de huisartsenpraktijk wordt aangeboden, wat kan variëren van medicamenteuze behandeling tot ondersteunende gesprekken.

Wat hebben ze ontdekt?

Op basis van data-driven analyses werden vijf subgroepen geïdentificeerd:

1. Milde depressie zonder cognitieve problemen
2. Matige depressie met slapeloosheid en cognitieve tekorten
3. Ernstige depressie met cognitieve tekorten
4. Matig-ernstige depressie met hypersomnie en cognitieve tekorten
5. Matig-ernstige depressie met cognitief-affectieve symptomen zonder cognitieve tekorten

De onderzoekers visualiseerden vervolgens hoe deze subgroepen reageerden op BA en TAU. De resultaten suggereren dat gedragsactivatie vooral effectief is bij ouderen met ernstigere depressieve klachten, ongeacht hun cognitieve prestaties. In de TAU-groep daarentegen was de effectiviteit minder eenduidig, vooral bij de meer ernstig depressieve subgroepen.

Waarom is dit belangrijk?

Depressie en cognitieve achteruitgang zijn nauw met elkaar verweven in de oudere populatie. Door subtypen van depressie te onderscheiden, kunnen behandelingen beter worden afgestemd op de specifieke behoeften van patiënten. Dit onderzoek ondersteunt eerdere bevindingen dat BA een effectieve behandelvorm is, vooral bij mensen met ernstigere depressieve klachten. Zie bijvoorbeeld het interview met Noortje Janssen over haar promotieonderzoek: Gedragsactivatie bij ouderen met depressieve klachten – een effectieve en laagdrempelige behandeling.

Toekomstig onderzoek

Hoewel deze bevindingen veelbelovend zijn, is verdere studie nodig om deze resultaten te bevestigen en om de lange termijn effecten op cognitieve prestaties en depressieve symptomen te onderzoeken. Het gebruik van grotere steekproeven en neurobiologische analyses kan bijdragen aan een nog beter begrip van de interactie tussen depressie en cognitieve achteruitgang bij ouderen.