Tandartsangst effectief te behandelen met Virtual Reality

80% van de Nederlanders is weleens bang voor de tandarts. Maar voor sommigen is de angst zo extreem dat we spreken van tandartsfobie of dentofobie: een angststoornis die volgens onderzoek van Kumar Raghav afhankelijk van land en cultuur zo’n 4-17% van de bevolking treft. Raghav promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) op virtual reality als behandelvorm voor tandartsangst. Wij hadden het voorrecht om een aantal vragen te stellen over zijn vernieuwende onderzoek. 

Kunt u in een paar woorden samenvatten wat tandartsangst is?

‘Tandartsangst is een algemene neiging van een persoon om zich zorgen te maken over het ondergaan van tandheelkundige behandelingen,’ legt Raghav uit. ‘Het is een verlammende aandoening. Veel patiënten met deze angststoornis vermijden de tandarts, waardoor ze over het algemeen een slechter gebit hebben. Hierdoor komt soms de algemene gezondheid in gevaar. Behandeling is daarom van cruciaal van belang.’

Hoe wordt tandartsangst behandeld?

‘Cognitieve gedragstherapie, in de vorm van exposure, is de gouden standaard. Exposure kent echter ook een aantal beperkingen: een tekort aan goed opgeleide professionals en een relatief hoge uitval en terugval bij patiënten die zo’n therapie ondergingen. Virtual Reality Exposure Therapy (VRET) kan dan uitkomst bieden. In mijn proefschrift houd ik deze behandelvorm tegen het licht: hoe effectief is VRET tegen fobische angst voor tandheelkundige behandeling? Einddoel is om toe te werken naar een op Virtual Reality-technologie gebaseerde interventie die ook gebruikt kan worden door tandartsen met een beperkte opleiding.’

Hoe kwam u op dit onderwerp?

‘Als kind heb ik zelf een traumatische tandheelkundige ervaring gehad,’ vertelt Raghav. ‘Dit motiveerde mij om mijn bachelor tandheelkundige en master pediatrische (kind-) tandheelkunde vanuit India te doen. Tijdens mijn werk in 4 continenten en 4 landen, namelijk India, Libië, Maleisië en Australië, ontdekte ik dat de meerderheid van de tandartsen de voorkeur geeft aan farmacologisch gedragsmanagement boven psychologisch gedragsmanagement. Ze geven liever een algemene verdoving of kalmerende middelen (sedatie) om patiënten minder angstig te maken, terwijl dit de onderliggende angsten niet aanpakt. Virtual Reality Therapy doet dat wel.’

Opzet onderzoek

De onderzoeksopzet van Raghav was tweeledig. Het eerste deel bestond uit een systematische review van eerdere onderzoeken. Deze analyse liet zien dat Virtual Reality effectief is, maar ook dat er grondig onderzoek naar de effectiviteit bij dentofobie ontbreekt. Daar richtte de Indiase tandarts zich in het tweede deel op: ‘Voor ons onderzoek hadden we een gebruikersinterfacecomputer, simulatorcomputer en een VR-bril. Via de gebruikersinterface bestuurden we de simulatorcomputer waar een tandheelkundige operatieomgeving op verscheen. Via een VR-bril werden de patiënten vervolgens geleidelijk en goed gecontroleerd ondergedompeld in de situaties waar zij bang voor zijn.’

VRET werkzaam bij patiënten met dentofobie

‘Door al onze experimenten leerden we dat VRET werkt bij patiënten met tandartsangst,’ vat Raghav krachtig samen. ‘Bij de meerderheid van de patiënten verminderden de angst en vermijding van de tandarts sterker dan bij de controlegroep. Ze ervoeren ook een sterkere aanwezigheid (‘presence’) en een gevoel van realisme tijdens de therapie. Bovendien voldeed een veel groter deel na afloop van de behandeling niet meer aan de diagnostische criteria van dentofobie: 85% tegenover 17%. Een enorm verschil! Daarbij komt dat 77% na 6 maanden vaker naar de tandarts ging, terwijl dit na cognitieve gedragstherapie maar 50% was.’

Welke klinische implicaties heeft uw onderzoek?

‘De voorlopige positieve bevindingen van al onze experimenten ondersteunen het gebruik van deze nieuwe therapie in de dagelijkse tandartspraktijk. Deze behandelvorm zou veelbelovend kunnen zijn voor mensen met speciale zorgbehoeften en voor kinderen met tandartsangst. Ook kan VRET nuttig zijn als therapie op afstand – met name in deze coronatijden.

Bron

Evaluation of the effectiveness of Virtual Reality Exposure Therapy (VRET) in the management of anxiety about dental treatment. (Raghav, K. 2021)