Sterke relatie tussen emotionele mishandeling en posttraumatische stress

We wisten al dat emotionele mishandeling leidt tot verhoogde stressniveaus bij kinderen. Nu blijkt deze vorm van kindermishandeling ook een belangrijke risicofactor te zijn voor posttraumatische stressklachten. En de symptomen zijn dan vaak ernstiger. Zo komt naar voren uit onderzoek door Leidse psychologen dat is gepubliceerd in het internationale tijdschrift Child Abuse & Neglect.

1 op de 4 Nederlandse kinderen ervaart een vorm van kindermishandeling. Meta-analyses wijzen erop dat emotionele mishandeling het vaakst voorkomt. Hiervan is sprake als ouders (of andere opvoeders) met hun houding en gedrag afwijzing en vijandigheid uitstralen naar het kind. Woorden in plaats van klappen: ze worden uitgescholden, opzettelijk bang gemaakt of ze krijgen te horen dat ze niet gewenst zijn. Ook kan emotionele mishandeling bestaan uit kleinerende uitspraken naar het kind zelf of tegenover anderen.

Emotionele mishandeling en PTSS

Bekend is dat emotionele mishandeling het stressniveau bij kinderen verhoogt. De relatie met Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) is echter onderbelicht. ‘Een van de redenen dat emotionele mishandeling minder aandacht heeft gekregen is dat de diagnose van PTSS per definitie is gelinkt aan de blootstelling aan een traumatische gebeurtenis,’ meldt het onderzoek. Dit is het a-criterium voor de diagnose. ‘Desondanks wijzen verschillende studies uit dat ernstige emotionele mishandeling kan leiden tot ernstigere PTSS-symptomen, zowel in kinderen als in ouders.’

Verschil in traumatische klachten

Onderzoekers van de Universiteit Leiden en Leidse GGZ-instelling Rivierduinen borduren voort op die conclusie. Zij zoomden bij hun studie in op de vraag of de ernst van posttraumatische stressklachten bij jongeren afhankelijk is van de mate van mishandeling. Kinderen en jongeren die het slachtoffer zijn van emotionele mishandeling door hun ouders melden gemiddeld de ernstigste PTSS gerelateerde klachten. Die klachten zijn zelfs erger dan bij slachtoffers van andere typen mishandeling, waaronder lichamelijke mishandeling en verwaarlozing!

Onderzoek onder 287 jongeren

De onderzoekers namen hiervoor data van 287 jongeren onder de loep. Zij waren gemiddeld 15.5 jaar oud en hadden zich tussen februari 2012 en maart 2015 aangemeld voor een traumabehandeling bij Rivierduinen. Zij vulden bij de start van de behandeling een vragenlijst in waarin ze aangaven wat voor type trauma en/of mishandeling zij ervaarden. Daarnaast beantwoordden ze vragen over hun psychische gezondheid, waaronder posttraumatische stressklachten. Na 6 en 12 maanden beantwoordden 130, iets minder dan de helft, nogmaals deze vragenlijsten om te meten of hun behandeling aansloeg.

Afname klachten na behandeling

Uit analyse bleek dat de posttraumatische stresssymptomen inderdaad afnamen door behandeling. Dat gold ook voor jongeren die emotioneel waren mishandeld. Tegelijkertijd bleven zij ook na behandeling meer traumaklachten rapporteren. De onderzoekers hopen dat er door hun onderzoek meer aandacht komt voor kinderen die slachtoffer zijn van emotionele mishandeling. Zij zijn vaak een onderbelichte groep, zeker in vergelijking met slachtoffers van fysieke en seksuele mishandeling. ‘Het is belangrijk dat behandelaar de kinderen goed uitvragen over hun thuissituatie.’

Bronnen

• Universiteit van Leiden, Emotionele mishandeling sterk gerelateerd aan posttraumatische stressklachten.
• Child Abuse & Neglect, The effect of parental emotional abuse on the severity and treatment of PTSD symptoms in children and adolescents.