Preventieve Cognitieve Training voorkomt nieuwe depressie

16% van de totale Nederlandse bevolking krijgt in zijn of haar leven een depressie. De ziekte slaat veel gaten op verschillende levensgebieden: zelfvertrouwen, sociaal leven, relatie en hobby’s. Ook ben je kwetsbaarder na een depressieve episode. Terugvalpercentages zijn hoog: 50% na één depressie, 70% na twee en 90% na drie of meer. Hoe voorkom je dat je terugvalt in een volgende depressie?

Margo de Jonge, psycholoog en senior onderzoeker bij Arkin, deed er onderzoek naar. Heel specifiek richtte zij zich op de vraag of een korte psychologische training een nieuwe depressie kan voorkomen. Wij stelden haar een aantal vragen over haar proefschrift.

Waarom dit onderzoek?

‘Onderzoek wijst uit dat mensen die hersteld zijn van een depressie vatbaar zijn voor een terugval. Daarom zijn er al verschillende preventieprogramma’s,’ legt De Jonge uit. ‘Behandelaars gebruiken vaak antidepressiva als terugvalpreventie, maar de meeste patiënten willen niet voor langere tijd medicijnen gebruiken. Een hoopgevend alternatief is Preventieve Cognitieve Therapie die nog niet zo lang bestaat.’

Al effectief gebleven

‘Eerdere onderzoeken wezen al uit dit een effectieve training is. Zij keken naar de effectiviteit bij een brede groep mensen die met allerlei behandelvormen waren behandeld. Onbekend was echter of het ook aanslaat bij mensen die tijdens hun depressie al behandeld zijn met cognitieve gedragstherapie. Hebben zij er ook baat bij ondanks dat het dezelfde therapievorm is? Daar richtte mijn onderzoek zich op.’

Wat houdt die Preventieve Cognitieve Therapie precies in?

‘De training richt zijn pijlen op drie onderdelen,’ legt De Jonge uit. ‘Allereerst versterkt het positieve denkpatronen en vermindert het denkpatronen die je beperken. Je leert positieve gevoelens en ervaringen beter “op te slaan” in je geheugen. Zo haal je deze gevoelens ook weer makkelijk terug uit je geheugen. Daarnaast werk je aan de onderliggende kwetsbaarheid. Tenslotte ga je zelf aan de slag met een persoonlijk preventieplan: hoe herken jij een terugval? En welke handvatten heb je nodig om die eventuele terugval aan te pakken? Een stevig fundament, waardoor cliënten minder snel worden meegezogen in een negatieve spiraal.’

De opzet van het onderzoek

‘Aan het onderzoek deden 214 herstelde patiënten mee die en vijf GGZ-instellingen: Arkin, GGZ in Geest, HSK Groep, PsyQ en de GGZ-groep. Daarnaast probeerden we via media, krantenberichten en flyers deelnemers te werven. Het was lastig om de juiste mensen te vinden! We gingen immers op zoek naar mensen die geen klachten hadden, niet meer depressief zijn. In zo’n situatie willen mensen minder snel meedoen aan onderzoek. Juist daarom is het belangrijk dat behandelaars tijdens de behandeling uitleggen dat patiënten terug kunnen vallen, maar dat daar een goede interventie voor is. Van de 214 deelnemers kreeg de helft de preventieve training en de andere helft niet.’

Vijf jaar

In totaal duurde het onderzoek vijf jaar. Waarom zo lang? ‘De belangrijkste reden hiervoor was dat we de mensen langere tijd moesten volgen,’ antwoordt De Jonge lachend. ‘Alleen zo kun je zien of ze terugvallen of niet. Je ziet niet gelijk welk effect de therapie heeft. Vergelijk het met tandenpoetsen: na een aantal jaar merk je pas dat je geen gaatjes krijgt.’

Wat waren de resultaten?

‘We vonden dat Preventieve Cognitieve therapie ook werkte bij patiënten die al eerder behandeld waren met cognitieve therapie. De groep die de preventieve training niet kreeg, viel sneller en vaker terug in een depressie. Uit de economische evaluatie bleek daarnaast dat er géén verschil is in kosten tussen beide groepen. Op zich goed nieuws, want de extra kosten van de therapie wegen dus op tegen de totale kosten in de andere groep.’

Wat betekenen deze bevindingen voor de klinische praktijk?

‘We weten nu dat mensen baat hebben bij deze training – ook al zijn ze al een keer behandeld met Cognitieve Gedragstherapie. Vandaar dat onze aanbeveling voor de preventieve therapie sterker is geworden. In de GGZ-instelling waar ik werk, Arkin, hebben we deze therapievorm al geïmplementeerd! Hopelijk gebeurt dat bij meer instellingen. Ook zou ik het mooi vinden als behandelaars zich bewust zijn van de kans op terugval en clienten aansporen om de training te volgen.’

Over de onderzoeker

Margo de Jonge schreef haar proefschrift ‘Hope’ voor de Vrije Universiteit van Amsterdam (VU). ‘Ik heb hoop dat de Preventieve Cognitieve Therapie zal blijven bijdragen aan een toekomst zonder depressie.’

———

Ook de training Preventieve Cognitieve Therapie volgen? Dat kan door het hele land. Kijk ook op www.voorkomdepressie.nl.