Een recente studie heeft inzicht gegeven in de behoeften van jongeren met suïcidale gedachten, wat van belang is voor zowel professionals als de jongeren zelf. Het onderzoek richtte zich op het begrijpen van de ervaringen van deze jongeren en biedt waardevolle inzichten voor het verbeteren van preventie- en interventiestrategieën.
Het overzicht van 29 studies onthult een groeiende erkenning van het belang om de stem van jongeren met suïcidale ervaringen serieus te nemen. Deze bevindingen wijzen op een positieve ontwikkeling in onderzoek, waarbij het perspectief van de jongeren centraal staat.
Een opmerkelijke conclusie van het onderzoek is de cruciale rol van sociale steun en verbinding in de zelfwaargenomen behoeften van suïcidale jongeren. Het belang van steun van peers, ouders, zorgprofessionals en andere contacten wordt benadrukt, waarbij onderzoek aantoont dat grotere sociale steun gekoppeld is aan een lager suïciderisico.
Een ander belangrijk aspect dat naar voren komt, is de behoefte aan effectieve zelfhulpstrategieën en persoonlijke groei. Jongeren benadrukken de noodzaak van coping- en afleidingstechnieken tijdens momenten van hoge suïcidale spanning. Deze bevinding benadrukt de noodzaak om jongeren en hun peers uit te rusten met de juiste tools om autonomie te behouden.
Het onderzoek belicht tevens de uitdagingen bij het opbouwen van een samenwerkende therapeutische relatie tussen jongeren en zorgverleners tijdens periodes van hoge suïcidale spanning. Het belang van gedeelde besluitvorming om deze relaties te versterken, evenals het vinden van een balans tussen patiëntveiligheid en autonomie, wordt benadrukt.
Opvallend is de beperkte focus op de behoeften van jongeren binnen onderwijsinstellingen, ondanks het belang van deze omgeving voor hun welzijn. Het onderzoek wijst op de noodzaak van verdere studie om deze behoeften beter te begrijpen en aan te pakken.
Tot slot roept het onderzoek op tot bredere maatschappelijke bewustwording en vermindering van stigma rondom zelfbeschadiging. Het benadrukt de kracht van publiekscampagnes om taboes en stigma aan te pakken.
Wetenschappers van Universiteit Maastricht en de University of Exeter in het Verenigd Koninkrijk hebben 15 risicofactoren geïdentificeerd die een verband hebben met een grotere kans op dementie op jonge leeftijd. Een opvallend sterk verband werd gevonden tussen depressie en sociale isolatie en een verhoogd risico op de ontwikkeling van dementie vóór de leeftijd van 65 jaar.
Over de studie
Het onderzoek was een prospectieve cohortstudie, gebaseerd op gegevens van de UK Biobank, en richtte zich op het identificeren van modificieerbare risicofactoren voor vroeg-onset dementie. Deelnemers jonger dan 65 jaar zonder dementie-diagnose bij aanvang werden geïncludeerd, met een follow-up na 10 jaar.
De onderzoekers analyseerden gegevens van meer dan 350.000 personen. Uit de analyse bleken 15 significante risicofactoren geassocieerd met een verhoogd risico op vroege ontwikkeling van dementie. Onder deze factoren vielen lager formeel onderwijs, lagere sociaaleconomische status, het dragen van 2 apolipoproteïne ε4-allelen, geen alcoholgebruik, alcoholgebruiksstoornis, sociale isolatie, vitamine D-tekort, hoge C-reactieve proteïne niveaus, lagere handknijpkracht, gehoorstoornis, orthostatische hypotensie, beroerte, diabetes, hartziekte en depressie.
Deze bevindingen benadrukken het belang van modificeerbare risicofactoren bij VOD en pleiten voor hun integratie in toekomstige dementiepreventie-initiatieven, waardoor nieuwe therapeutische mogelijkheden ontstaan voor de behandeling van vroeg-onset dementie. Naast lichamelijke factoren maakt het onderzoek duidelijk dat ook mentale gezondheid een rol speelt bij de preventie van dementie.
Een wetenschappelijk collectief heeft een potentieel instrument geïntroduceerd dat de benadering van therapieën voor individuen met een ernstige depressieve stoornis (MDD) zou kunnen herdefiniëren. Het betreffende instrument is een elektro-encefalografie (EEG) biomarker, gericht op de individuele alpha frequentie (iAF), die veelbelovend lijkt voor het afstemmen van behandelingen op basis van de unieke hersenactiviteit van een persoon.
Depressie, bekend om zijn uiteenlopende symptomen en neurofysiologische complexiteit, levert vaak uitdagingen op bij het vinden van effectieve behandelingen vanwege de heterogeniteit ervan. Dit recente onderzoek, gedetailleerd in een gerespecteerd wetenschappelijk tijdschrift, onderzoekt het potentieel van de iAF EEG-biomarker om patiënten te categoriseren voor diverse interventies, waaronder repetitieve transcraniële magnetische stimulatie (rTMS) en elektroconvulsietherapie (ECT).
Het onderzoek bevestigt een eerder geïdentificeerde associatie tussen een lage iAF en een positieve reactie op het antidepressivum sertraline, wat wijst op een meer gerichte voorschrijving van medicatie. Opvallend is dat het onderzoek suggereert dat patiënten met specifieke iAF-profielen mogelijk beter reageren op verschillende behandelingen met hersenstimulatie.
In wezen fungeert de EEG-biomarker als een leidraad voor zorgprofessionals, die hen helpt bij het identificeren van de meest geschikte behandeloptie op basis van de kenmerkende hersenactiviteit van een individu. Deze verschuiving van een generieke behandelingsaanpak naar een meer gepersonaliseerde strategie kan aanzienlijke invloed hebben op de effectiviteit van antidepressieve therapieën.
Stel je een scenario voor waarin artsen, in plaats van op basis van trial-and-error, deze biomarker gebruiken om te voorspellen welke behandeling waarschijnlijk effectief zal zijn voor een specifiek individu. De potentiële implicaties zijn aanzienlijk, niet alleen wat betreft verbeterde resultaten, maar ook in het stroomlijnen van het vaak frustrerende proces van het vinden van de juiste behandeling.
De conclusie van de studie: “Deze klinisch bruikbare EEG-biomarker biedt een manier om patiëntensubgroepen met succes toe te wijzen aan verschillende behandelingen, waardoor de precisie van antidepressieve therapieën wordt verbeterd. Het is klaar om te worden geïmplementeerd in de klinische praktijk.”
Hoewel de bevindingen veelbelovend zijn, is het belangrijk om te erkennen dat verder onderzoek en validatie nodig zijn. Desalniettemin biedt het vooruitzicht van een toekomst waarin depressiebehandelingen worden afgestemd op de individuele hersenactiviteit een optimistische kijk op een effectievere en efficiëntere aanpak van deze veelvoorkomende uitdaging op het gebied van geestelijke gezondheid.
Op 14 december 2023 gaf Luuk Stapersma een webinar over OCD in het systeem. Luuk Stapersma is GZ-psycholoog in het landelijk team voor dwang, angst en tics van Levvel en coördinator van het Expertisecentrum DAT (dwang, angst, tics, selectief mutisme, misofonie). Hij is senior onderzoeker bij Levvel/Amsterdam UMC.
Obsessieve-compulsieve stoornis (OCD) is een complexe aandoening die niet alleen het individu treft, maar ook een aanzienlijke invloed heeft op de dynamiek binnen gezinnen. De webinar bood een verkenning van de dwanggedachten, intrusies en dwanghandelingen die individuen met OCD ervaren en wierp een scherp licht op de gezinsaanpassingen die naasten doen om hiermee om te gaan.
Gezinsaanpassingen: Een Delicate Dans
Het centrale thema van de webinar was de complexe dans van gezinsaanpassingen. Het idee dat voor elke dwangsymptoom een naaste een aanpassing kan doen, werd belicht. Deze aanpassingen variëren van participatie in dwanghandelingen tot het wijzigen van dagelijkse routines en gedrag om de angst te verminderen. Luuk Stapersma onderstreepte dat de mogelijkheden voor aanpassingen eindeloos zijn, wat de noodzaak van een systemische benadering benadrukt.
Systemische kijk op dwang
De webinar moedigde de verschuiving aan van een smalle focus op de persoon met OCD naar een bredere kijk op het (gezins)systeem. De impact van OCD strekt zich uit tot het gezin en naasten. De toenemende spanning in huis als gevolg van dwangklachten werd onderstreept, met de erkenning dat begrip en onbegrip beide veel voorkomen in de dynamiek rondom OCD.
Frequentie van gezinsaanpassingen
Statistieken geven een gedetailleerd beeld van hoe vaak gezinsaanpassingen voorkomen, zowel bij kinderen/jongeren als bij volwassenen:
Bij kinderen en jongeren is geven meer dan 90% van naasten aan dat ze minstens wekelijks aanpassingen doen, 35-75% zelfs dagelijks.
Bij volwassenen geven 50-90% van naasten aan dat ze minstens wekelijks aanpassingen doen, 15-60% minstens dagelijks.
Deze aanpassingen variëren van het bieden van geruststelling tot het faciliteren van vermijding en deelnemen aan rituelen. De frequentie van deze aanpassingen toont aan dat de impact van OCD zich uitstrekt tot verschillende aspecten van het dagelijks leven.
Waarom naasten dit doen
Een diepere duik in de redenen achter (gezins)aanpassingen onthult dat naasten dit vaak doen om angst te verminderen, omdat ze het idee hebben dat angst schadelijk is, en om korte-termijn functioneren te vergemakkelijken. Ouderlijke angst en de mogelijkheid van agressief gedrag als gevolg van dwang werden ook benadrukt als belangrijke factoren die bijdragen aan deze aanpassingen.
Waarom is de systemische kijk belangrijk voor behandelaren
Het webinar bood overtuigende argumenten voor de noodzaak als behandelaren om gezinsaanpassingen aan te pakken. Een sterke correlatie tussen de mate van aanpassingen en de ernst van klachten werd gepresenteerd. Bovendien werd gewezen op het feit dat behandelingssucces wordt beïnvloed door de hoeveelheid aanpassingen binnen het gezinssysteem.
Mechanismen achter gezinsaanpassingen
De mechanismen die ten grondslag liggen aan gezinsaanpassingen werden uitgebreid besproken. Vermijding en de impact op emotieregulatie werden aangemerkt als cruciale factoren. Overmatige aanpassingen werden geïdentificeerd als obstakels voor effectieve behandeling, omdat ze vermijding in de hand werken en het vermogen van het individu om hun eigen emoties te reguleren verminderen.
Praktische stappen voor betrekken van naasten
Het webinar voorzag deelnemers van concrete stappen om naasten actief te betrekken bij de behandeling. Van psycho-educatie over OCD tot gerichte interventies en specifieke modules voor gezinsaanpassingen. Het belang van een flexibel steunnetwerk werd benadrukt, waarbij betrokkenheid op verschillende niveaus als waardevol werd beschouwd. De volgende stappen werden besproken:
Betrek familieleden bij de behandeling, op zijn minst door psycho-educatie over OCD. Leg aan naasten uit hoe dwang werkt, wat de situaties zijn waarin dwang getriggerd wordt en wat voor gedachtesporen mensen met dwang kunnen hebben. Dit kan bij een adviesgesprek over de behandeling of in een aparte sessie met de naaste.
Geef gerichte psycho-educatie over gezinsaanpassingen bij dwang. Ga gericht in op de vraag wat dwang in een gezin kan betekenen en wat de mechanismen zijn die hierbij spelen. Ga in op hoe gezinsleden en naasten omgaan met de spanning die ontstaat door OCD. Bespreek vermijding en emotie-regulatie door aanpassingen en hoe dit een invloed kan hebben op de behandeling van dwang. Breng heel concreet (gezins)aanpassingen in kaart door een schema van het dagelijks leven te maken: wat voor dwanghandelingen zijn er, welke aanpassingen worden gedaan en door wie?
Doe een korte interventie met gezinsleden en naasten. Kijk daarbij naar de functie van het gedrag van naasten en maak een plan voor het veranderen van dit gedrag. Doe dit heel gestructureerd.
‘Behandel’ naasten. Bij deze stap ligt de nadruk vooral op het handelen van naasten. In gesprekken met naasten ga je in op hoe zij aanpassingen gestructureerd terug kunnen brengen. Met naasten maak je een plan welke aanpassingen ze concreet gaan veranderen. Belangrijk hierbij is het steunnetwerk, zodat naasten en het gezin deze veranderingen niet alleen moeten dragen.
Conclusie
In conclusie bood het webinar “OCD in het Systeem” een diepgaande en inzichtelijke verkenning van de impact van OCD op gezinsdynamiek. Gezinsaanpassingen werden belicht als een cruciaal aspect van de aandoening, met een sterke nadruk op het belang van een systemische benadering. De geboden praktische stappen voor het betrekken van naasten gaven waardevolle inzichten voor zowel professionals als gezinnen die te maken hebben met OCD. De weg naar behandeling en herstel lijkt niet alleen te liggen in individuele interventies, maar ook in de ondersteuning en betrokkenheid van het bredere (gezins)systeem.
Vooronderzoek had al laten zien dat testosteron toediening kan leiden tot minder sociale vermijding en meer sociale toenadering. Ook bij mensen met een sociale angststoornis. Ik werd door mijn promotor en co-promotor gevraagd of ik deze pre-klinische bevindingen wilde vertalen naar de klinische praktijk en te onderzoeken of en hoe testosteron exposure-therapie beïnvloedt. Dit leek me een heel belangrijk onderwerp omdat ik op mijn werkplek zag dat lang niet iedereen profiteert van exposure therapie voor sociale angst.
Hoe was het voor je om met dit thema aan de slag te gaan?
Het was een heel nieuw thema voor mij. Al snel kwam ik tot de conclusie dat testosteron een rol speelt in sociale interacties. Mensen met lagere testosteronwaarden vertonen meer onderdanig- en vermijdingsgedrag. Dat is relevant voor exposure therapie, waar je vooral wil zorgen dat de mensen de blootstelling aan sociale situaties aangaan in plaats van vermijden.
Een studie uitgevoerd door collega’s van de Radboud Universiteit en de Universiteit van Leiden toonde lagere testosteronwaardes bij vrouwen met sociale angststoornis aan. Die studie vormde mede de basis voor mijn promotieonderzoek. (Giltay et al. 2012)
Waar ging jouw onderzoek precies over?
We onderzochten in eerste instantie of lichaamseigen testosteron voorspellend was voor het effect van exposure-therapie. Het niveau van testosteron in je lichaam is afhankelijk van de context. Als je een sociale situatie aangaat, reageert het testosteron in je lijf om je voor te bereiden op de situatie: er wordt meer testosteron aangemaakt. Toen we testosteronwaardes en sociale angstklachten van mannen en vrouwen voorafgaand aan een exposure-sessie gingen meten, zagen we dat hoe meer de testosteronwaardes in het lichaam reageerden, hoe sterker de afname van sociale angstklachten na de sessie. Dat was al een mooie bevinding: we hebben voor het eerst in een klinische setting kunnen aantonen dat er een relatie bestaat tussen testosteron en het effect van exposure therapie.
We hebben dit effect grootschaliger onderzocht met een randomized controlled trial. We keken naar wat er gebeurt als vrouwen met een sociale angststoornis testosteron toegediend krijgen voor een exposure sessie. Als exposure opdracht moesten ze weer een presentatie houden voor de therapeut en een klein publiek. Testosteron had invloed op het proces binnen de exposure sessie: het angstpatroon dat je wil bewerkstellen met exposure therapie werd beïnvloed: Bij de vrouwen die testosteron hadden gekregen was er in eerste instantie een grotere toename van de angst, maar daarna ook een grotere afname. Dit effect generaliseerde niet naar follow-up of naar een afname van sociale angstklachten in het algemeen. Samenvattend kun je zeggen: we vonden dat testosteron een invloed heeft op een belangrijk mechanisme van de exposure sessie, maar eenmalige toediening was niet genoeg om effectiviteit van exposure in het algemeen te verbeteren.
Wel zagen we dat degenen die het sterkste vermijdingsgedrag toonden op een taak voorafgaand aan exposure therapie, ook de grootste afname van angst hadden wanneer ze testosteron kregen. Ook dit effect blijft beperkt tot de individuele sessies en laat zich niet generaliseren naar sociale angstklachten in het algemeen.
Welke conclusies kun je trekken voor de klinische praktijk?
Hoewel we testosteron nog niet direct in de praktijk kunnen gebruiken, hebben we aanwijzingen dat het proces van exposure-therapie er wel door wordt beïnvloed. Meer onderzoek is nodig om het effect op langere termijn te begrijpen en mogelijk de behandeling van sociale angstklachten met testosteron te verbeteren.
Wat heeft het onderzoek jou geleerd voor jouw eigen klinische praktijk?
Het benadrukt het belang van scherp zijn op de effectieve elementen van exposure-therapie. Waar ik vooral achter gekomen ben is: doe exposure als er sprake is van sociale angst. Zorg ervoor dat je aandacht hebt voor het doorbreken van subtiel vermijdingsgedrag. Het toekomstig gebruik van testosteron in de behandeling zou een mogelijkheid kunnen zijn. Het zou mooi zijn om bij vervolgonderzoek meerdere therapie sessies te enhancen met testosteron. Mogelijk heeft testosteron toediening dus het meeste effect bij patiënten met een sociale angststoornis die ook veel vermijden.
Moniek Hutschemaekers volgt de opleiding tot klinisch psycholoog bij Pro Persona Overwaal. Op 10 november verdedigde ze haar proefschrift getiteld: SpeakUp! The effects of testosterone on exposure therapy for social anxiety disorder aan de Radboud Universiteit.
In het kader van het vergroten van bewustzijn en begrip over Obsessieve-Compulsieve Stoornis (OCD) en het belang van vroegtijdige herkenning en interventie, kondigt de werkgroep OCDnet hun tweede lunchwebinarreeks aan. De data voor deze reeks zijn vastgesteld, en binnenkort zullen de inschrijvingen geopend worden. Deze educatieve webinars zijn gericht op professionals in de geestelijke gezondheidszorg en eerstelijnszorg en zullen bijdragen aan hun deskundigheidsbevordering.
Mensen met OCD ervaren vaak ernstige verstoringen in hun dagelijks leven, maar het gebrek aan kennis over de stoornis leidt tot onderdiagnose en inadequaat behandeling. Deze webinarserie heeft tot doel dit probleem aan te pakken en professionals te voorzien van diepgaande kennis over de herkenning en behandeling van verschillende aspecten van OCD.
De reeks omvat drie webinars, elk gericht op een specifiek onderwerp:
1. OCD in het systeem (14 december 2023, 12-13u): Dit webinar richt zich op het begrijpen van de impact van OCD op zowel het individu als zijn of haar naaste omgeving. Ouders, broers, zussen en partners worstelen vaak met de vraag: “Hoe moeten we omgaan met de dwang van onze geliefde?” Het begint met het herkennen van manieren waarop OCD het systeem beïnvloedt en gaat verder met het gestructureerd aanpakken van deze invloeden. Het webinar zal inzichten bieden in aanpassingen en behandelingen, waarbij de rol van naasten van cruciaal belang is.
2. Obsessieve twijfels onderscheiden van normale (29 februari 2024, 12-13u): Een uitdagend aspect van OCD is het onderscheiden van obsessieve gedachten van normale gedachten. Dit webinar behandelt dit onderscheid, vooral wanneer obsessieve zorgen betrekking hebben op fundamentele vragen over zelfkennis. De Inference Based Approach (IBA), een bewezen effectieve cognitieve therapie voor OCD, zal worden besproken, samen met interventies die helpen bij het herkennen van de rol van twijfel en verbeelding in dwangklachten. Er zal ook aandacht worden besteed aan onderzoek naar de effectiviteit en het neurobiologische werkingsmechanisme van IBA.
3. Not Just Right Experience in verband met OCS (16 mei 2024, 12-13u): Dit webinar belicht fenomenen zoals ‘Not Just Right Experiences’ (NJRE) en het gevoel van ‘incompleetheid’, die kenmerkend zijn voor OCD. Het zal de vraag behandelen of NJRE en gerelateerde concepten verklarend zijn voor OCD en hoe ze zich verhouden tot meer angstgerelateerde OCD. Dit zal leiden tot een discussie over mogelijke aanpassingen van reguliere behandelingen, die doorgaans gericht zijn op het verminderen van irreële angstgedachten.
Accreditatie is aangevraagd bij de VGCt, FGzPt en de NVvP.
De inschrijving voor deze webinars zal binnenkort worden geopend, en geïnteresseerden worden aangemoedigd om de aankondigingen en updates in de gaten te houden op de NedKAD-website en sociale media.
Depressie is een complexe en veelzijdige mentale aandoening die miljoenen mensen wereldwijd treft. Hoewel de medische kennis over depressie aanzienlijke vooruitgang heeft geboekt, blijven de subjectieve ervaringen van mensen met depressie van cruciaal belang om de volledige omvang van de impact op individuen te begrijpen. Een nieuw onderzoek, “De subjectieve ervaring van depressie,” brengt de stemmen van individuen samen die deze aandoening hebben ervaren. Het onderzoek biedt waardevolle inzichten in de subjectieve aard van herstel, diverse behandelingservaringen en de culturele en geslachtspecifieke aspecten van depressie. Door deze ervaringen te belichten, streeft het onderzoek ernaar onze kennis over depressie te verrijken en aan te moedigen tot meer empathische en gepersonaliseerde benaderingen voor de behandeling ervan.
De subjectieve aard van herstel
Een van de belangrijkste conclusies uit het onderzoek is de inherent subjectieve aard van herstel van depressie. Mensen die herstellen van depressie beschrijven hun reis op diverse manieren. Voor sommigen is herstel gericht op terugkeer naar een staat van persoonlijke stabiliteit en functioneren, terwijl anderen het als een herontdekking van welzijn en een vernieuwde waardering voor het leven ervaren. Het onderzoek toont aan hoe de betekenis van “herstel” sterk kan variëren, wat een ambivalente houding weerspiegelt ten opzichte van verschillende aspecten van het proces. Sommigen beschouwen het als een diepgaande existentiële rijping, terwijl anderen zich richten op het terugkrijgen van een gevoel van eigen regie en het erkennen van hun kwetsbaarheid.
Herstel als een reis
Het onderzoek benadrukt dat herstel vaak wordt gezien als een reis. Individuen ondergaan een proces dat zowel versterkend als uitdagend kan zijn. Terwijl sommigen persoonlijke groei en zelfontdekking belangrijk vinden, willen anderen wellicht eenvoudigweg de ziekte uit hun geheugen wissen en terugkeren naar hun vroegere zelf. Wat duidelijk wordt, is dat herstel geen lineair proces is en de trajecten ervan cyclisch kunnen zijn, eerder dan een duidelijk begin, midden en einde te hebben. Het onderzoek herinnert ons eraan dat herstel geen one-size-fits-all is en het is belangrijk om de unieke paden van individuen te respecteren.
De ervaring van behandelingen
Het onderzoek duikt ook in de ervaringen van individuen die farmacologische behandelingen en psychotherapie ontvangen. Het onthult dat mensen met depressie uiteenlopende houdingen hebben ten opzichte van antidepressiva. Terwijl velen hun nut erkennen bij het verbeteren van symptomen, uiten sommigen zorgen over waargenomen afhankelijkheid en bijwerkingen. De hoeveelheid informatie verstrekt door zorgverleners heeft aanzienlijke invloed op hoe individuen deze behandelingen waarnemen en erop reageren.
De ervaring van psychotherapie wordt ook onderzocht, waarbij veel individuen troost vinden in de veilige ruimte die therapie biedt. Ze voelen zich gehoord, gesteund en gemachtigd door het proces, wat leidt tot een groter zelfbewustzijn en verbeterde zelfeffectiviteit. Het is echter belangrijk op te merken dat niet iedereen psychotherapie positief ervaart. Sommigen vinden het uitdagend voor hun zelfidentiteit en twijfelen aan de effectiviteit ervan.
Sociale en fysieke gezondheidsinterventies
Het onderzoek benadrukt de rol van sociale en fysieke gezondheidsinterventies, zoals arbeidstherapie en lichaamsbeweging, in het empoweren van mensen met depressie. Deze interventies bieden mogelijkheden voor individuen om meer controle te voelen, hun zelfvertrouwen te vergroten en een gevoel van prestatie te ervaren. Peer-ondersteuning, in het bijzonder, wordt benadrukt als een manier om gevoelens van isolatie te verminderen en zelfacceptatie te verbeteren.
Diversiteit
Het onderzoek toont aan dat de ervaring van depressie niet uniform is. Het wordt beïnvloed door culturele context, geslacht en individuele verschillen. Verschillende culturen en etnische groepen hebben mogelijk uiteenlopende opvattingen over depressie, en individuen van verschillende geslachten kunnen het anders ervaren. Het erkennen van deze verschillen is cruciaal om meer gepersonaliseerde en effectieve behandeling te bieden.
Conclusie
Het onderzoek biedt waardevolle inzichten in de diverse en subjectieve aard van depressie. Door te luisteren naar de stemmen van mensen met depressie verrijkt het onderzoek ons begrip van deze complexe aandoening. Het herinnert ons eraan dat herstel een diep persoonlijke reis is en dat individuen uiteenlopende houdingen hebben ten opzichte van behandelingsopties.
Bovendien moedigt het onderzoek een holistische benadering aan om depressie aan te pakken, rekening houdend met culturele, geslachts- en individuele verschillen. Door de diverse ervaringen van mensen met depressie te respecteren en te begrijpen, kunnen we empathischere en effectievere strategieën voor behandeling en ondersteuning ontwikkelen.
Dit onderzoek biedt hoop dat door de geleefde ervaringen van individuen centraal te stellen in onze benadering, we dichter bij een meer medelevend en alomvattend begrip van depressie kunnen komen, wat uiteindelijk leidt tot betere resultaten voor degenen die met deze aandoening leven.
Er zijn nog maar enkele plaatsen beschikbaar voor de NedKAD-conferentie op 24 november! Vergeet niet je in te schrijven voor de conferentie met het boeiende thema “De nieuwe richtlijnen.”
Wist je dat cliënten en ervaringsdeskundige zich ook aan kunnen melden? Zij betalen slechts €15 voor deelname. Misschien vraag je je als patiënt of ervaringsdeskundige af waarom je dit zou moeten doen?
Richtlijnen zijn als een kompas voor zorgverleners en patiënten. Ze helpen bij het begrijpen van gezondheidsproblemen en bij het nemen van beslissingen over welke zorg het meest effectief is. De nieuwe richtlijnen kunnen invloed hebben op de zorg die een patiënt ontvangt. Het programma van de NedKAD-conferentie omvat onder andere workshops die worden geleid door ervaringsdeskundigen en behandelaars over de vernieuwingen en wat deze betekenen voor de zorg. Je kunt in gesprek gaan met behandelaars en andere ervaringsdeskundigen en patiënten over effectieve zorg. Interessant, toch?
De vierde flitspresentatie tijdens de NedKAD-conferentie wordt gegeven door Jelle Lubbers, promovendus bij het Behavioral Science Institute van de Radboud Universiteit Nijmegen en junior onderzoeker bij Pro Persona. Hij presenteert onderzoek van het Radboudumc Centrum voor Mindfulness over de effectiviteit van Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) in de klinische praktijk bij patiënten met (terugkerende) depressie.
Depressieve stoornis, ook wel bekend als Major Depressive Disorder (MDD), blijft wereldwijd een belangrijke oorzaak van ziektebelasting. In Nederland is dit niet anders. Een belangrijke factor in de impact van MDD is de neiging tot terugval en het ontstaan van nieuwe episodes. MBCT is een psychologische interventie die specifiek is ontworpen om recidive te voorkomen en nieuwe episodes van depressie te beperken. Recent onderzoek heeft de effectiviteit van MBCT in dit opzicht bevestigd. Echter, er was behoefte aan onderzoek naar de effectiviteit van de interventie in de klinische praktijk.
Methoden en Resultaten
Het onderzoek omvatte een populatie van 765 patiënten geclassificeerd met MDD, waarvan sommigen eenmalige episode van depressie hadden ervaren, terwijl anderen terugkerende episodes hadden doorgemaakt. Daarnaast varieerden de patiënten in hun huidige depressiestatus of remissiestatus. Alle patiënten kregen MBCT aangeboden, en er werden zelfrapportagevragenlijsten afgenomen om depressiesymptomen, piekeren, mindfulnessvaardigheden en zelfcompassie voor en na MBCT te meten.
De resultaten van het onderzoek tonen aan dat de therapietrouw hoog was, met 94% van de deelnemers die de sessies bijwoonden. Na de MBCT-sessies werd een significante afname van depressiesymptomen waargenomen. Bovendien blijkt uit de resultaten dat het bijwonen van meer sessies resulteerde in een grotere afname van depressiesymptomen. Deze verbetering was onafhankelijk van de depressiestatus van de patiënten. Naast de afname van depressiesymptomen toont de studie ook aan dat piekeren, mindfulnessvaardigheden en zelfcompassie verbeterden na de MBCT-interventie.
Conclusies en Relevantie
Deze resultaten bevestigen dat eerdere bevindingen over de effectiviteit van MBCT in gecontroleerde studies gereproduceerd worden in de klinische praktijk. De bevindingen suggereren dat symptoomverbetering optreedt ongeacht de recidief- of remissiestatus van de patiënten. Dit is bemoedigend nieuws voor de behandeling van depressie, omdat het aangeeft dat MBCT effectief kan zijn voor een breed scala aan patiënten, ongeacht hun specifieke situatie.
Deze bevindingen kunnen aanzienlijke implicaties hebben voor nieuwe behandelrichtlijnen. Tijdens de NedKAD-conferentie 2023 zullen de onderzoekers het publiek uitnodigen om mee te denken over wat deze resultaten zouden kunnen betekenen voor de nieuwe richtlijn. Hierbij zal ook worden verwezen naar de recente UK-richtlijn van het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) uit 2022, waarin MBCT wordt aanbevolen als een effectieve behandeling voor het voorkomen van terugval en als een mogelijke behandelstap voor patiënten met huidige depressieve klachten.
De derde flitspresentatie tijdens de NedKAD-conferentie op 24 november aanstaande wordt gegeven door Rianne van Hal, promovendus bij het Radboudumc. Rianne zal tijdens haar presentatie inzichten delen uit haar eerste paper over de diagnose en behandeling van ADHD en depressie.
In de klinische praktijk worden depressie en ADHD vaak afzonderlijk behandeld als verschillende stoornissen. Echter komen ze vaak samen voor en overlappen de symptomen gedeeltelijk. Dit heeft gevolgen voor zowel de diagnostiek als de behandeling van deze aandoeningen.
Het onderzoek heeft verschillende groepen deelnemers geanalyseerd om dit fenomeen verder te verkennen. De onderzochte groepen omvatten een groep met enkel depressie, een groep met enkel ADHD, een groep met zowel ADHD als depressie, en een gezonde controlegroep. Wat opvalt, is dat alle deelnemers die aan depressie, ADHD, of beide lijden, klinisch relevante niveaus van ADHD-symptomen en executieve disfunctie vertoonden. Zelfs de groep met enkel depressie vertoonde symptomen die verband hielden met ADHD. Deze bevinding benadrukt het belang van het hanteren van een transdiagnostisch perspectief om deze stoornissen beter te begrijpen.
Een van de meest opmerkelijke resultaten van het onderzoek was de uitdaging om comorbide ADHD & Depressie te onderscheiden op basis van alleen ADHD- en depressiesymptomen. Het bleek dat deze groep niet effectief kon worden geïdentificeerd totdat de Behavior Rating Inventory of Executive Function-Adolescent (BRIEF-A)* werd toegevoegd aan het diagnostische proces. Deze toevoeging leidde tot aanzienlijke verbetering in de classificatie.
Deze bevindingen zijn een belangrijke stap naar een meer geïntegreerde aanpak voor de diagnose en behandeling van depressie en ADHD. Het uiteindelijke doel is om de zorg voor individuen die met deze aandoeningen worstelen te verbeteren.
Als je nieuwsgierig bent geworden naar de inzichten uit dit onderzoek, moet je de presentatie van Rianne van Hal zeker bijwonen. Daarnaast biedt de NedKAD-conferentie ook andere boeiende presentaties en workshops. Voor meer informatie en om te registreren kun je hier terecht.
Mis deze kans niet om je kennis over effectievere behandelingsmogelijkheden voor angst, dwang en depressie te verdiepen.
*De BRIEF-A is een vragenlijst waarmee executieve functies op gedragsniveau in kaart worden gebracht bij volwassenen.
