Hoe werkt psilocybine bij depressie?

Eerste aanwijzingen uit biomarkeronderzoek in menselijk bloed

Psilocybine – het werkzame bestanddeel van bepaalde paddestoelen – is in opkomst als een mogelijke behandeling voor therapieresistente depressie. Maar hoe werkt het precies in het lichaam? Onderzoekers van het UMCG hebben in een systematische literatuurstudie gekeken naar wat er in het bloed verandert na inname van psilocybine, en wat dat zegt over het antidepressieve effect.

Wat is onderzocht?

De onderzoekers analyseerden negen studies bij gezonde proefpersonen waarin gekeken werd naar veranderingen in bloedwaarden die een rol spelen bij depressie – zogenaamde biomarkers. Deze biomarkers geven informatie over:

• Ontstekingsactiviteit (zoals CRP en IL-6)

• Hormonale stressreacties (zoals cortisol en ACTH)

• Hersengroeifactoren (zoals BDNF, die betrokken is bij neuroplasticiteit)

• Sociale binding en stemming (zoals oxytocine en prolactine)

Hoewel de meeste studies klein van opzet waren en uitgevoerd bij gezonde deelnemers, levert de systematische review een eerste overzicht van wat er op biologisch niveau gebeurt na psilocybine-inname.

Wat verandert er in het bloed?

De onderzoekers vonden een aantal duidelijke effecten na toediening van psilocybine:

• Afname van ontstekingsmarkers zoals interleukine-6 (IL-6), C-reactief proteïne (CRP) en eosinofielen
• Toename van stresshormonen zoals cortisol en ACTH – mogelijk een normale reactie op de intense psychedelische ervaring
• Verhoging van BDNF, een stof die hersenen helpt om zich aan te passen en te herstellen
• Stijging van oxytocine en prolactine, hormonen die in verband worden gebracht met stemming en sociaal gedrag

Deze effecten passen deels bij wat eerder in dierstudies werd gevonden, en suggereren dat psilocybine op meerdere biologische processen ingrijpt die bij depressie zijn verstoord.

Wat betekent dit voor de praktijk?

Hoewel dit onderzoek nog geen directe klinische toepassing heeft, zijn de resultaten veelbelovend:

• Ze ondersteunen het idee dat psilocybine een biologisch onderbouwde antidepressieve werking heeft.

• Ze bieden aanknopingspunten voor toekomstige studies naar biomarkers die behandelrespons kunnen voorspellen, vergelijkbaar met hoe bij sommige andere middelen zoals ketamine naar BDNF gekeken wordt.

• Ze tonen aan dat ontstekingsremmende effecten een belangrijk werkingsmechanisme kunnen zijn – iets waar klassieke antidepressiva vaak minder invloed op hebben.

Beperkingen

De onderzoekers waarschuwen ook voor overhaaste conclusies. De gevonden effecten:

• zijn gebaseerd op studies met kleine groepen gezonde vrijwilligers, niet op patiënten met een depressie;

• kunnen deels het gevolg zijn van de psychologische stress die hoort bij een psychedelische ervaring;

• zijn grotendeels kortetermijnmetingen – lange termijn effecten zijn nog nauwelijks onderzocht.

Wat is nodig?

Toekomstig onderzoek moet gericht zijn op:

• klinische populaties met depressie, vooral mensen die niet goed reageren op standaardbehandelingen (TRD);

• grotere, gecontroleerde studies met langere follow-upperiodes;

• het uitsluiten van stressrespons als verstorende factor, bijvoorbeeld door stressmetingen op te nemen;

• het verder onderzoeken van biomarkers zoals BDNF, CRP, oxytocine en IL-6 als indicatoren van behandelrespons.

Conclusie

Deze systematische review biedt de eerste aanwijzingen dat psilocybine invloed heeft op verschillende biologische processen die bij depressie verstoord zijn, waaronder ontsteking, neuroplasticiteit en hormonale systemen. Dat maakt psilocybine tot een veelbelovende kandidaat voor depressiebehandeling – mits vervolgonderzoek deze bevindingen bevestigt bij mensen met een depressie.

Lees de publicatie hier: Neurobiological mechanisms of antidepressant properties of psilocybin: A systematic review of blood biomarkers