Emotieregulatie bij jongeren na stressvolle gebeurtenis: meer dan de som der delen

Iedere jongere maakt wel eens een stressvolle gebeurtenis mee: het verlies van iemand, een verhuizing of een schoolwisseling. Om hiermee om te gaan, zijn er verschillende strategieën. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht komt naar voren dat de manier waarop jongeren na zo’n gebeurtenis hun emoties reguleren, gelinkt is aan hun psychisch welzijn. Wij stelden onderzoeksleider Marieke van den Heuvel een aantal vragen.

Hoe gaan jongeren om met een stressvolle gebeurtenis?

‘Er bestaan verschillende strategieën om met een bepaalde stressvolle gebeurtenis of situatie om te gaan, ook wel emotieregulatie-strategieën genoemd,’ legt Van den Heuvel uit. ‘Deze strategieën kunnen zowel adaptief als maladaptief zijn. Adaptieve technieken zijn vaak helpend en maladaptieve niet-helpend. Denk dan aan probleemgericht handelen of de situatie in perspectief plaatsen tegenover jezelf de schuld geven of piekeren. De meeste mensen gebruiken een combinatie van deze strategieën.’

Wat is onderscheidend aan jullie onderzoek?

‘Voorgaande studies kijken veelal naar hoe één enkele strategie het psychisch welbevinden beïnvloedt,’ vertelt Van den Heuvel. ‘Bijvoorbeeld dat jongeren die veel piekeren meer depressieve klachten ervaren dan jongeren die niet zoveel piekeren. In ons onderzoek hebben we gekeken naar combinaties van strategieën, ook wel profielen genoemd, en hoe deze zijn te linken aan depressieve klachten.’

Hoe hebben jullie dit onderzocht?

‘In totaal namen 411 jongeren deel aan het onderzoek. 80% hiervan had geen psychische problemen; 20% lichte tot ernstige depressieve klachten. Allen hebben vragenlijsten ingevuld over stressvolle gebeurtenissen die ze hebben meegemaakt, de strategie(eën) die zij over het algemeen gebruiken om met een stressvolle gebeurtenis om te gaan en of ze depressieve klachten hebben.’

Statistische analyse

Vervolgens lieten de onderzoekers statistische analyses op deze antwoorden los. Van den Heuvel: ‘We keken onder andere of er bepaalde combinaties van strategieën waren, profielen, die jongeren vaak gebruiken. En welke jongeren deze dan gebruiken. Hierna keken we naar de relatie tussen deze profielen en depressieve klachten.’

Wat waren de belangrijkste resultaten van dit onderzoek?

‘We wisten vier profielen te onderscheiden,’ antwoordt Van den Heuvel.

1. ‘Jongeren die weinig gebruik maken van zowel adaptieve als maladaptieve strategieën (low regulators);
2. jongeren die beide soorten strategieën vaak gebruiken (high regulators),
3. jongeren die weinig gebruik maken van adaptieve strategieën en veel van maladaptieve (maladaptive regulators);
4. jongeren die gemiddeld gebruik maken van adaptieve strategieën en weinig van maladaptieve (adaptive regulators).

Deze vier profielen hebben we gevonden bij zowel jongeren zonder psychische problemen als bij jongeren met lichte tot ernstige depressieve klachten. In beide groepen gebruikten de meesten het high regulators-profiel.’

Meer depressieve klachten bij maladaptive regulators-profiel

‘Het maladaptive regulators-profiel bleek meer specifiek gerelateerd te zijn aan symptomen van depressie dan de andere profielen. Dus jongeren met meer depressieve klachten gebruiken niet alleen veel maladaptieve strategieën, maar hebben ook weinig adaptieve technieken. Als ze meer adaptieve strategieën zouden gebruiken, dan lijkt dit de werking van de maladaptieve te compenseren.’

Wat is de meerwaarde voor de klinische praktijk?

‘Hierdoor komt een betere behandeling van depressieve jongeren binnen handbereik,’ vertelt Van den Heuvel trots. ‘Voor de behandeling van deze jongeren is het namelijk van belang om het gebruik van adaptieve strategieën te vergroten en/of de inzet van maladaptieve technieken te verminderen.’

Over het onderzoek

Marieke van den Heuvel werkt als promovenda bij de Erasmus Universiteit Rotterdam en is daarnaast docent aan de Universiteit Utrecht bij de master Clinical Child, Family and Education Studies (Orthopedagogiek). Haar onderzoek draagt de titel “Coping with stressful life events: cognitive emotion regulation profiles and depressive symptoms in adolescents’ en is gepubliceerd in het internationaal tijdschrift Development and Psychopathology.