Preventie bij depressie onder de loep

Psychotherapie verkleint het risico op terugval bovenop antidepressiva bij depressie en is een alternatief voor antidepressiva. Zelfs bij patiënten die een hoog risico hebben op terugval in een depressie. Zo concludeert Josefien Breedvelt, promovenda aan het Amsterdam Universitair Medisch Centrum (UMC). Tijdens haar promotie deed ze onderzoek naar depressie-preventie en in dit interview deelt ze haar bevindingen met ons.

Waar richtte uw onderzoek zich in het kort op?

‘Mijn onderzoek richt zich op de preventie van veelvoorkomende psychologische problemen, waaronder depressie’, begint Breedvelt haar uitleg. ‘Hoe effectief zijn de huidige interventies in het voorkomen van depressie bij jongeren en jongvolwassenen (primaire preventie)? En: welke terugvalpreventie-behandelingen werken goed voor mensen die één of meerdere depressieve episodes hebben meegemaakt (terugvalpreventie)? Op dit moment bestaan deze twee vormen van preventie naast elkaar, maar in mijn promotieonderzoek stel ik een nieuw model voor die beide integreert in één en hetzelfde model.’

Opzet onderzoek

Haar proefschrift bestond uit zes verschillende studies die uiteenvielen in twee typen systematische literatuuronderzoeken. ‘Meta-analyses en individuele patiënten-data-analyses’, vertelt Breedvelt. ‘Bij de laatstgenoemde heb ik data van over de hele wereld samengevoegd en geanalyseerd. Zo konden we uitspraken doen over wat voor wie werkt bij het voorkomen van terugval bij depressie. Dat gaf veel inzichten! Ook heel waardevol waren de workshops die ik samen met jongeren heb gedaan, waarmee ik het preventieve effect van sociale cohesie in de buurt beter in kaart wist te brengen.’

Wat waren de belangrijkste conclusies?

‘Allereerst laat mijn onderzoek zien dat we nog niet weten of we depressie bij jongvolwassenen daadwerkelijk kunnen voorkomen met de huidige interventies. Dus toekomstig onderzoek blijft belangrijk! Voor terugval of terugvalpreventie vond ik dat patiënten meerdere opties hebben om terugval in een depressie te voorkomen. Toevoegen van een psychotherapeutische behandeling aan antidepressiva verkleint het terugvalrisico het meest, bleek uit de meta-analyse met 1,559 patiënten. Met wel 15% in vergelijking met mensen die alleen antidepressiva slikten. Therapie kan bovendien een goed alternatief zijn voor medicatie, ongeacht factoren die het risico op terugval verhogen. Risicofactoren zijn bijvoorbeeld het aantal depressies dat een patiënt heeft doorgemaakt en de hoeveelheid depressieve klachten na herstel.

Welke vertalingen ziet u voor de klinische praktijk?

‘Mijn onderzoek laat heel goed zien dat patiënten na herstel meerdere opties hebben om de kans op terugval zoveel mogelijk te verkleinen. Voor behandelaars én patiënten zijn er dus meer keuzes. Gezien de effectiviteit van een psychologische interventie pleit ik daarnaast voor het routinematig aanbieden van deze interventies in de geestelijke gezondheidszorg. Behandelaars hebben daarbij de keuze uit Preventieve Cognitieve Therapie (PCT) of een variant waar meditatieoefeningen worden gedaan; Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT). Bij mensen die antidepressiva blijven slikken, lijkt alleen PCT beschermende effecten te hebben.

CV Josefien Breedvelt

Josefien Breedvelt behaalde haar Bachelor Psychologie cum laude aan de Rijksuniversiteit Groningen en haar Master Mental Health Sciences aan King’s College London. Hierna vervulde ze verschillende onderzoeksfuncties bij onder andere de Mental Health Foundation, Universiteit van Amsterdam en UMC Amsterdam. Bij laatstgenoemde promoveerde ze uiteindelijk op haar proefschrift. Delen van dit proefschrift zijn te downloaden via handle.net; voor de gehele kopie kunt u een mail sturen naar j.j.breedvelt@amsterdamumc.nl.