Online therapie effectief voor veel mensen

Het was al een tijd onderwerp van meerdere studies én door corona is het actueler dan ooit: e-therapie. Online therapie die je kunt volgen achter je vertrouwde computer in je eigen huis. Claudi Bockting, hoogleraar klinische psychologie stelt dat deze vorm van therapie voor veel mensen effectief is.

‘Het vergt wel enige aanpassing, maar online therapie kan net zo effectief zijn als wanneer de hulpverlener en de cliënt in dezelfde ruimte zitten,’ concludeert Bockting in een van haar onderzoeken. Zij is hoogleraar klinische psychologie bij het Amsterdam UMC en het Centre for Urban Mental ­Health van de Universiteit van Amsterdam. Ze onderzocht de effectiviteit van e-therapie wereldwijd. Een onderzoek dat tien jaar geleden begon. Onder andere in Indonesië waar haar laatste studie op inzoomt. In zo’n land heeft niet iedereen een psycholoog of psychiater in de buurt.

Hoe was Bocktings onderzoek opgezet?

Bockting deed een wereldwijde meta-analyse van 56 studies waar in totaal data van 100.000 cliënten zijn samengevoegd. Belangrijkste conclusie: online therapie is net zo effectief als traditionele therapievormen, zoals cognitieve gedragstherapie. Dat gold voor vrijwel alle psychologische aandoeningen. Ongeveer de helft van de mensen die e-therapie volgde reageerde er goed op, éénderde zag de klachten ook daadwerkelijk verminderen.

Online therapie in derdewereldlanden

Ook in landen met een laag tot midden inkomensniveu werpt het vruchten af. Samen met haar internationale collega’s vond Bockting dat het niets uitmaakt of iemand veel of weinig verdient en een hoge of juist lage opleiding heeft. Het behandeleffect blijft hetzelfde. Wel lijkt verstedelijking de effectiviteit af te zwakken: bij mensen in ‘suburbans,’ provincies en dorpen, namen de klachten sterker af.

E-therapie heeft veel voordelen

Bockting belicht in haar studie(s) vooral de voordelen van online therapie. Patiënten lijken het prettiger te vinden; de drempel om online hulp te zoeken ligt lager. Het is flexibeler, mensen hebben geen reistijd en een videogesprek is makkelijker in te plannen naast het werk. Bovendien biedt deze therapievorm kansen om gelijk interventies in de omgeving te doen waar patiënten klachten ervaren.

8,5 voor online therapie

Ook Annet Spijker, bestuurder bij GGZ-instelling i-psy PsyQ en Brijder merkt dat online therapie goed valt bij patiënten. Aan De Monitor vertelt ze dat veel mensen er erg tevreden over zijn. ‘In de poli’s die voor de coronatijd al online te werk gingen, gaven patiënten een gemiddeld rapportcijfer van 8,5. Dat is best hoog.’ Ook scheelt e-therapie veel in de kosten. ‘Gebouwen zijn natuurlijk een kostenpost’, aldus Spijker.

Kosteneffectiviteit van online therapie

E-therapie lijkt goedkoper, maar is dat ook daadwerkelijk zo? In oktober 2019 bogen zeven Nederlandse wetenschappers zich over deze vraag. Zij vergeleken “blended” cognitieve therapie met de standaardvorm. De blended therapie bestond uit tien wekelijkse gesprekken en negen online sessies. Standaard cognitieve gedragstherapie behelsde vijftien tot twintig face-to-face sessies.

Resultaten

De gemiddelde behandelingsduur van “blended” therapie bleek iets korter dan standaard CGT. Dus patiënten voelden zich sneller beter met online sessies. De maatschappelijke kosten vielen echter hoger uit: €1183 meer dan bij standaardtherapie. Wel waren de behandelaars goedkoper uit; gemiddeld gaven zij per patiënt per behandeling €176 minder uit. ‘Blended therapie kan daarom een veelbelovende manier zijn om depressieve patiënten binnen de gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg te behandelen,’ concludeert het onderzoek. 

Nadelen online therapie

Ondanks de voordelen  kleven er ook een aantal nadelen aan deze vorm van therapie. Zo is een videogesprek veel vermoeiender, waardoor video-consulten vaak maar een halfuur duren. Meestal krijgen de cliënten echter thuisopdrachten mee. Hierdoor besteden ze per saldo net zoveel tijd – of meer zelfs – aan de therapie. Ook is het via een scherm lastiger om non-verbale signalen op te pikken.’

Niet iedereen op afstand te behandelen

Een laatste nadeel is dat niet iedereen met psychische problemen op afstand kan worden behandeld. Beide bovengenoemde onderzoeken concluderen dat er altijd cliënten zullen zijn die je in het echt moet zien, al is het nu op 1,5 meter afstand. Daarbij gaat het dan om ernstig depressieve of psychotische patiënten die zich terugtrekken. En soms de telefoon helemaal niet meer opnemen. Een real-life-gesprek is voor hen een stok achter de deur. Ook is het niet geschikt als terugvalpreventie om nieuwe depressieve episodes te voorkomen.

Bronnen

• Cost and Effectiveness of Blended Versus Standard Cognitive Behavioral Therapy for Outpatients With Depression in Routine Specialized Mental Health Care: Pilot Randomized Controlled Trial
• Guided internet interventions for depression: impact of sociodemographic factors on treatment outcome in Indonesia.