Skip to main content

Slapeloosheid bij angst en PTSS: nieuw onderzoek

“De kennis is niet eens aanwezig bij de mensen die de behandeling doen!” Eus van Someren was vol verbazing toen hij ontdekte dat er zo weinig aandacht is voor insomnie bij mensen die kampen met een angststoornis of PTSS. Terwijl slaap een ontzettend belangrijke plaats inneemt: “slecht slapen komt ontzettend veel voor bij deze groep patiënten.” Daarom zet hij een nieuw onderzoek op, waarin hij onder meer inzoomt op nieuwe behandelingen. Aan ons de eer om hem een aantal vragen hierover te stellen.

Waar richt uw onderzoek zich precies op?

Van Someren: “Eerst focuste ik me heel erg op slapeloosheid en depressie; hiervoor is nu al aangetoond dat slapen een enorm belangrijke rol speelt. In literatuur las ik dat slapeloosheid ook veel voorkomt bij mensen met een angst-diagnose. Dat trok gelijk mijn belangstelling: hoe zit het met slapeloosheid bij angst? Rondvraag bij collega-psychiaters wees uit dat er in de praktijk niets mee wordt gedaan. Is geen tijd voor, geen ruimte voor. Het leek me daarom goed om het nader onder de loep te nemen, maar op zo’n manier dat de mensen die gebukt gaan onder dit soort klachten er zelf ook baat bij hebben. En zij gaven aan dat ze het fijn vinden als hersenactiviteit tijdens slaap wordt gemeten. Dus dit aspect nemen we zeker mee!

Welke rol speelt slapeloosheid bij angst en posttraumatische stress?

De onderzoeker ontdekte de rol van slaap bij angst en PTSS vooral door ervaringsdeskundigen te laten vertellen. Zo was Van Someren een keer bij de Angst Dwang en Fobie (ADF-)Stichting waar een patiënt zijn verhaal deed. “Die vertelde dat hij de hele dag spanningen had, maar ’s avonds minder. Dat maakt het voor hem lastiger om naar bed te gaan. Hij wist dan namelijk dat hij ’s ochtends weer stijf zou staan van de spanning. Slaap werkte bij hem averechts. Heel verrassend, want meestal geldt: hoe meer slaap, hoe beter. Slaap helpt je om problemen op te lossen, om stress en angst te verwerken. Sommige mensen hebben echter een onrustige slaap, waardoor hun problemen of klachten in het meest extreme geval juist worden versterkt.”

Hoe werkt dat precies?

“Dat hangt samen met de REM-slaap en noradrenaline”, legt Van Someren uit. “Normaal gesproken ga je door verschillende slaapstadia, maar mensen die onrustig slapen, vliegen steeds uit de slaapcyclus. Vergelijk het met een duikboot die onder de oppervlakte vaart: heerlijk rustig, de hele wereld buitensluitend. Bij mensen met een rustige slaap vaart die zo de hele nacht rustig door, maar bij de onrustige slapers komt die geregeld met de periscoop boven.

Dit gebeurt veelal tijdens de REM-slaap: een bijzonder slaapstadium waarin je de meest levendige dromen hebt. Een stadium waarin je de kans krijgt om veel negatieve emoties te verwerken. Wat makkelijker gaat doordat de locus coeruleus, een kern in de hersenstam, inactief is. Deze ‘blauwe kern’ maakt nonadrenaline aan: een neurotransmitter die je angstig, gespannen of opgewonden maakt. Kortom, een stofje dat je alert maakt. Tijdens een onrustige slaap blijft de locus coeruleus actief, waardoor het qua hersenactiviteit lijkt of de mensen gewoon wakker zijn. Negatieve emoties opruimen gaat dan niet goed.”

Mensen met angst / PTSS beter laten slapen

Tijdens het onderzoek richt Van Someren niet alleen z’n pijlen op het in kaart brengen van de hersenactiviteit, maar ook op behandelingen. Dat doet hij langs twee sporen: een sneltraject met Cognitieve Gedragstherapie (CGT) voor specifiek slapeloosheid. “Dit is een behandeling die niet bij iedereen zal aanslaan, daarom hebben we ook een langer traject. Hierbij gebruiken we medicatie die ingrijpt op de nonadrenaline-afgifte tijdens de REM-slaap door de locus coeruleus. Dit is een medicijn dat nu nog in ontwikkeling is en dat we alleen mogen testen in het lab. Het kan nog wel jaren duren voordat het echt op de markt komt.”

Meedoen aan het onderzoek

Voor het onderzoek zijn Van Someren en zijn collega’s hard op zoek naar deelnemers. Bent u een behandelaar van patiënten met angst en/of PTSS? Verwijs nieuwe patiënten nog voor de behandeling start door naar www.slaapregister.nl/beter. Dit onderzoek is onwijs belangrijk. “Op dit moment kun je als behandelaar niet behandelen voor slapeloosheid, vanwege de afspraken met zorgverzekeringen. Terwijl we wel weten dat het een belangrijk rol speelt bij het ontstaan van verschillende psychische klachten. Door deze rol onomstotelijk te bewijzen in onderzoek kunnen we daar hopelijk verandering in brengen. En ingrijpen voordat slapeloosheid verwordt tot psychische problemen.”

Categorieën

TIP

Heb je een nieuwstip of zelf nieuws voor de nieuwsrubriek?
info@nedkad.nl